کشور افغانستان به لحاظ ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک در موقعیت ویژه ای قرار گرفته است به همین جهت هرگونه تغییر و تحولی که در این کشور رخ دهد ، تاثیر به سزایی بر کشورهای منطقه خواهد گذاشت . تحولات اخیر در افغانستان از جمله سقوط نظام جمهوری ، خروج نیرو های خارجی از این کشور و تسلط مجدد طالبان ، موجب شده است موازنه های منطقه ای دچار تغییر شود و فضای منطقه را نیز امنیتی نموده است . قدرت گیری مجدد طالبان در افغانستان به همان اندازه که توانست به موقعیت جهانی آمریکا و متحدان غربی آن آسیب برساند ، به پیمانه وسیع تر نگرانی های امنیتی را در منطقه به وجود آورده و همه کشور های همسایه افغانستان ، نگران افزایش نا امنی در مناطق مرزی خویش با این کشور شده اند . [1]
از زمانی که طالبان در افغانستان روی کار آمده کمتر روزی است که یکی از همسایگان افغانستان از امنیت مرزهای مشترک خود با افغانستان ابراز نگرانی نکند خصوصا آنکه وجود اختلاف فکری و سیاسی در میان رهبران بالارتبه‌ی طالبان باعث شده است شاهد افزایش تنش ها در این کشور و گسترش آن به مرزهای افغانستان باشیم . [2]
در میان همسایگان افغانستان پاکستان کشوری است که تا کنون بیشترین تنش مرزی با طالبان را تجربه کرده است در همین خصوص موسسه مطالعات صلح پاکستان اخیرا اعلام کرده است پس از حاکمیت طالبان در افغانستان ، تعداد حملات تروریستی در پاکستان هفتاد و سه درصد افزایش یافته است . نگرانی همسایگان شمالی افغانستان نیز کمتر از همسایه جنوبی این کشور نیست. تاجیکستان نیز اخیرا استحکامات مرزی خود را با افغانستان افزایش داده است و چندی قبل از دو پاسگاه مجهز مرزی خود بهره برداری کرد ، رئیس جمهور تاجیکستان در نشست همسایگان شمالی افغانستان حتی گفت : افغانستان به مرکز پرورش تروریسم بین المللی تبدیل شده است . گفتنی است کشورمان ایران نیز از درگیری و تنش های مرزی با مرزبانان طالبان در امان نمانده است . [3]
در همین خصوص شورای امنیت سازمان ملل در تازه ترین گزارش خود از رشد و فعالیت گروه های تروریستی در افغانستان خبر داده است بر همین اساس آمارها نشان می دهد که تاکنون تنها 18 بار تنش مرزی با پاکستان رخ داده است ، همچنین 12 بار تنش مرزی با ایران ، 7 مرتبه با تاجیکستان ، 3 مورد با ازبکستان و 2 بار در مرز با ترکمنستان به وقوع پیوسته که تقریباً در 99 درصد موارد ، طالبان شروع کننده ماجرا بوده است . [4]
اما افزایش تنش های مرزی افغانستان چه تبعاتی می تواند داشته باشد ؟ اولین پیامد منفی جنگ بین طالبان با همسایگان ، رویارویی مستقیم مردم افغانستان با حکومت طالبان خواهد بود . در حال حاضر مشکلاتی چون : تورم ، فقر ، بیکاری مطلق ، حضور میلیون ها مهاجر در کشورهای همسایه ، وابستگی خانواده های افغانی به کمک نقدی مهاجران ، وابستگی بازارهای افغانستان به اجناس وارداتی کشورهای همسایه گریبان گیر جامعه افغانستان شده است به همین جهت تنش های ممتد سیاسی و شعله ور شدن جنگ طالبان با همسایگان ، بزرگترین و شدیدترین آسیب مستقیم را در کوتاه مدت به مردم افغانستان وارد می‌کند و این موضوع می تواند حکومت طالبان را با خشم عمومی در داخل افغانستان مواجه سازد . [5]
موضوع دیگری که مطرح است اثر گذاری تنش های مرزی در بلند مدت است . از آنجا که افغانستان نزدیک به نیم قرن در جنگ بوده وجود چنین تنش هایی می تواند برای آینده ی این کشور بسیار خطر آفرین باشد و تبعاتی چون : 1ـ هویتی شدن جنگ در افغانستان و رفتن به سمت جنگ های داخلی و حمایت کشورهای منطقه از آن 2ـ احتمال تجزیه افغانستان در صورت تداوم جنگ و افزایش تعداد و فعالیت گروه های تروریستی 3ـ فلج شدن کامل نهاد های سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی افغانستان و مبدل شدن آن به میدان جنگ های نیابتی کشورهای منطقه و جهان 4ـ آغاز موج تازه ای از مهاجرت و فرار از افغانستان که این بار می‌تواند پیامد های ناگوار زیادی را برای جوامع میزبان نیز ایجاد نماید را به همراه داشته باشد . [6]
وجود چنین شرایطی حکومت طالبان را با فشارهای داخلی از سوی مخالفان سیاسی و نظامی مواجه ساخته است و از سوی دیگر خطر انزوای مطلق این گروه در منطقه را افزایش خواهد داد . بدیهی است که در چنین وضعیتی ، کشورهای خارجی با چنین حکومتی به جز منافع زود گذر و ابزارگرایانه ، وارد روابط سیاسی پایدار نخواهند شد و این موضوع می تواند بر آینده ی سیاسی طالبان اثر گذار باشد .
مرضیه شریفی
[1] https://www.iess.ir/fa/analysis/3091/
[2] https://www.akhbar-rooz.com/
[3] https://www.iribnews.ir/fa/news/3878824/
[5] https://www.tabnak.ir/fa/news/1177908
الرأي
إرسال تعليق لهذا المقال