جمهوری اسلامی ایران اعتقاد دارد که امریکایی‌ها در افغانستان شکست خوردند و فرار شبانه نیروهای امریکایی از پایگاه بگرام صحت اعتقاد ایران در مورد شکست امریکا را اثبات می‌کند.

خلأ قدرت ایجادشده پس از حضور طالبان در افغانستان ممکن است منجر به رشد داعش ولایت خراسان و در نتیجه افزایش تهدید برای ایران شود. همچنین ممکن است منجر به انتقال بخش‌های از بقایای نیروهای رزمی داعش از عراق و شامات و لیبی توسط پدران معنوی داعش به افغانستان با هدف ایجاد دردسر و مزاحمت برای ایران و روسیه گردد.

تهران مسلماً از همه ابزارهای موجود برای مدیریت بحران افغانستان استفاده خواهد کرد و در عرصه برقراری صلح و ثبات و همچنین ارتباطات با دولت، مخالفین مسلح و همه جریانات، گروه‌ها و احزاب افغانستانی برای ایجاد صلح و ثبات استفاده خواهد کرد. در میان همسایگان، افغانستان شبیه‌ترین همسایه به ایران بوده و اشتراکات فراوان زبانی، تمدنی، فرهنگی، دینی و … دارد و در این میان به کمک تهران برای این نیت خیرخواهانه خواهد شتافت.

در مقابل، ترکیه قبلاً در زمان ریاست جمهوری اشرف ‌غنی، از عضویت افغانستان به‌عنوان عضو ناظر در شورای همکاری کشورهای ترک با حضور تعدادی از کشورهای آسیای میانه خبر داده بود. امری که نشان می‌دهد برنامه‌های ترکیه برای حضور دائمی در افغانستان با وجود هر دولت و گروهی به‌طور جدی دنبال می‌شود.

تداوم این رویه با توجه به شرایط فعلی افغانستان، این کشور را به یک بمب ساعتی در مجاورت ایران مبدل خواهد کرد که در صورت ادامه ممکن است امنیت ملی روسیه و چین را نیز به خطر بیاندازد.

فوری‌ترین چالش ناشی از این شرایط، هجوم انبوه مهاجران به ایران است که قصد دارند از کشور ما به سمت ترکیه و سپس به اروپا حرکت کنند؛ اما با دیوارکشی دولت اردوغان در مرزهای ترکیه با ایران و حضور گسترده نظامیان ترکیه در مرزهای مشترک،  شرایط به‌گونه‌ای متفاوت رقم می‌خورد. گویا آنکارا قصد دارد ایران را به تنهایی درگیر مشکلات ناشی از مهاجران افغان کند. آنکارا این دیوارکشی را از مدت‌ها قبل آغاز کرده و همین امر نشان‌دهنده برنامه‌های درازمدت دولت اردوغان و پیش‌بینی وقوع چنین شرایطی است.

استقرار ترکیه در مرزهای شرقی کشور در حقیقت به تکمیل حلقه محاصره ایران از سوی این کشور منجر می‌شود. ترکیه از شمال عراق تا قفقاز، پاکستان، افغانستان و قطر به‌دنبال محاصره کشورمان است و این امر پیامدهای گوناگونی را به‌دنبال خواهد داشت. سیاست پراگماتیستی اردوغان به وی این امکان را می‌دهد که در کوتاه‌ترین زمان به ترمیم روابط با تمامی جریانات در راستای تأمین منافع خود کند.

توافق آنکارا با طالبان که مورد استقبال طالبان هم هست قدرت تحرک ایران در افغانستان را تحت‌الشعاع قرار خواهد داد. بازار افغانستان در اختیار ترکیه قرار گرفته و ترکیه در قالب مشارکت در امر بازسازی، بازار این کشور را تحت کنترل می‌گیرد. در این شرایط اخبار نگران‌کننده‌ای در مورد احتمال پاکسازی قومی افغانستان و محل زندگی هزاره‌های شیعه و نیروهای نزدیک به جمهوری اسلامی و فارسی زبانان وجود دارد و به نظر می‌رسد قرار است این بخش از جمعیت افغانستان با قومیت‌های دیگر جایگزین شوند. بدیهی است این سیاست‌ها در صورت افزایش حضور نیروهای نظامی ترکیه در شمال افغانستان با جدیت بیشتری پیگیری شود تا در همسایگی ایران یک کانون تهدید جدید مستقر شود.

حضور ترکیه در افغانستان تنها به حضور نظامی محدود نخواهد بود و منافع اقتصادی و تجاری را نیز دنبال خواهد کرد. این امکان وجود دارد که ترکیه از طریق شمال افغانستان، ترکمنستان و آذربایجان راه ترانزیتی ایجاد کند و عملیاتی شدن کریدور داخل ارمنستان یک دیوار نامرئی برای محاصره ایران، ایجاد تهدیدات امنیتی و محروم کردن ایران از درآمدهای ترانزیتی، حذف ایران از کریدورهای انرژی و حمل‌ونقل و غیره را کلید بزند.

باید توجه داشت که جنوب افغانستان حوزه نفوذ و تأثیرگذاری جدی پاکستان است و دولت این کشور در واکنش به همکاری‌های ایران و هند در بندر چابهار و با توجه به علائق و منافع متفاوت تهران و اسلام‌آباد همکاری‌های خود با ترکیه را تقویت کرده است.
https://iuvmpress.news/fa/?p=51524