پس از فروپاشي شوروي کشورهای منطقه ی آسياي مرکزي با خلاً مشهود قدرت مواجه شدند و همين امر قدرت هاي مختلف منطقه اي و فرا منطقه اي را براي پر کردن اين خلأ به اين منطقه کشاند . به همین جهت آمريکا که ادعای هژموني جهاني را داشت بيش از سايرين براي نفوذ در اين منطقه تلاش کرد . [1]
روابط آمریکا با کشورهای آسیای مرکزی همواره در عین سادگی اهداف ، در عملکرد پیچیده بوده است . معمولاً ادغام نگاه بلند مدت آمریکا به تحولات این منطقه در کنار رویکرد رقابتی و بعضاً خصمانه نسبت به روسیه ، چین و ایران همراه با محافظه کاری مضاعف کشور های آسیای مرکزی ، عامل بروز چنین پیچیدگی بوده است . [2]
اگرچه منافع ایالات متحده در آسیای مرکزی قبل از ۱۱ سپتامبر عمدتاً بر روی مسائل انرژی متمرکز بود که اهمیت کمتری داشت ، اما بعد از آن تاریخ سیاست آمریکا تغییر کرد و مدعی آن شد که در جهت مبارزه با تروریسم و تهدیدات فراملی مانند جنایات سازمان یافته ، اشاعه و قاچاق مواد مخدر به دنبال تقویت روابط خود با کشور های آسیای مرکزی است . پس از رشد و نفوذ سریع روسیه و چین در ۱۰ سال گذشته و صعود اقتصاد چین به رتبه دوم در جهان ، باعث شد تا آمریکا بار دیگرتصمیم بگیرد در سیاست های خود در این منطقه بازنگری کند . [3]
با وجود اینکه ایالات متحده برای پیشبرد اهداف خود بر تمام کشورهای آسیای مرکزی تمرکز ویژه ای دارد اما نمی شود فعالیت های خاص آمریکا به خصوص سفارت این کشور در تاجیکستان را نادیده گرفت . در میان کشور های آسیای مرکزی تاجيکستان به دلایل متعددی هدف اطماع سيري ناپذير واشنگتن در بخش هاي فرهنگي ، سياسي ، اقتصادي ، نظامي و امنيتي قرار گرفته و اکنون شاهد گسترش روز افزون نفوذ آمريکا در اين کشور فارسي زبان آسياي ميانه هستيم . [4]
یکی از مهمترین اقدامات نرم آمریکا در تاجیکستان تلاش در جهت جذب جوانان تاجیک برای مهاجرت و یا تحصیل به ایالات متحده است در همین خصوص چندی پیش سفارت آمریکا در تاجیکستان با انتشار اطلاعیه ای اعلام کرد طی 8 ماه ، 1000 روادید مهاجرت آمریکا برای شهروندان تاجیک صادر کرده است . « مانوئل میکالر » سفیر آمریکا طی مراسمی که به مناسبت صدور هزارمین روادید مهاجرتی کشورش برگزار شد ، ایجاد تسهیلات در امر دریافت این نوع روادید توسط شهروندان تاجیکستان را گامی تاریخی برای روابط دوستانه میان دو کشور توصیف کرد . [5]
سفارت آمریکا در تاجیکستان علاوه بر تسریع صدور روادید مهاجرتی اقدامات مهم دیگری نیز برای سیاست گذاری در تاجیکستان انجام داده است که نشان از تلاش بسیار ایالات متحده در جهت نفوذ بیشتر در این کشور دارد . در همین خصوص چندی پیش سفارت آمریکا در تاجیکستان گزارش داد ، آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا « USAID » به همراه پارلمان تاجیکستان قوانین جدیدی در حوزه حکمرانی زمین تدوین کردند که در ۲۴ دسامبر ۲۰۲۲ میلادی ( ۳ دی ماه ) در پارلمان تصویب شد . این قوانین به ارگان های دولتی مرتبط و سازمان های جامعه مدنی ابلاغ شده و از اول ژوئیه سال ۲۰۲۳ میلادی (۱۰ تیر ۱۴۰۲) لازم الاجرا می‌شود از این رو آژانس توسعه بین المللی آمریکا به حمایت از دولت تاجیکستان برای بهبود امنیت مالکیت زمین و ترویج اصلاحات سیاست کشاورزی فراگیر از طریق ایجاد تقاضا و عرضه خدمات حاکمیت زمین و مشارکت دادن بازیگران بخش دولتی و خصوصی در طراحی ، بازنگری و اجرای سیاست ها ادامه خواهد داد . [6]
با توجه به مواردی که ذکر شد به نظر می رسد سفارت ایالات متحده بیش از عرف و حد معمول در تاجیکستان مشغول فعالیت است خصوصا آنکه قوانین با توجه به استاندارد ها و منافع آژانس توسعه بین الملل ایالات متحده آمریکا تدوین شده است . با وجود اینکه این آژانس از سال های دور در تاجیکستان فعالیت داشته است اما ورود آن به جایگاه سیاست گذاری در این کشور ، نشان از تلاش آمریکا برای توسعه نفوذ و کارایی خود در تاجیکستان دارد ؛ چرا که وظیفه این آژانس تأمین منافع مستقیم سیاسی - امنیتی و اقتصادی دولت آمریکا در سراسر جهان است به همین جهت حمایت و نقش آفرینی این آژانس از روند ها و تحولات مدنی در تاجیکستان به عنوان یکی از کشور های مهم آسیای میانه نشان از تلاش برای تغییرات لایه های جامعه تاجیک در راستای منافع آمریکا دارد . همچنین تلاش برای جذب جوانان تاجیک نیز نشان می دهد ایالات متحده سعی دارد تا طبق اهداف خود بر پرورش نسل آینده و تاثیر گذار تاجیکستان اقدام نماید این مسائل و دخالت‌های آمریکا در تاجیکستان زنگ خطری برای آینده این کشور و استقلال وثبات در این کشور است.
مرضیه شریفی
[1] https://www.mashreghnews.ir/news/10306/
[2] https://www.iess.ir/fa/note/3418
[3] https://www.tahlilbazaar.com/news/209912/
[4] http://hamiyannevelayat.ir/fa/news-details/306353/
[5] https://www.farsnews.ir/news/14020310000440
نظر
ارسال نظر برای این مطلب