مرضیه شریفی

روز ‌های پر تنش خاورمیانه که از ۷ اکتبر و درگیری اسرائیل با حماس آغاز شد ، همچنان ادامه دارد و شرایط منطقه با حملات به مواضع و پایگاه های آمریکا ، حملات یمنی ‌ها به کشتی‌ هایی با مقصد اراضی اشغالی در دریای سرخ و حملات ایران به مواضع تروریست ‌ها در عراق ، سوریه ، پاکستان و همچنین حمله اسرائیل به دمشق که در نتیجه آن ۵ تن از مستشاران ایران در سوریه به شهادت رسیدند پیچیده تر شده است. [1]
آیا افزایش تنش ها می تواند بر اقتصاد جهانی تاثیر گذار باشد ؟

تنش ها در خاورمیانه می ‌تواند لرزه‌ هایی را در سراسر جهان ایجاد کند ، زیرا این منطقه تأمین‌ کننده مهم انرژی و گذرگاه مهم کشتیرانی است. جنگ اعراب و اسرائیل در سال 1973 که منجر به تحریم نفتی و سال ‌ها رکود تورمی در اقتصاد های صنعتی شد ، روشن ‌ترین نمونه است. سایر درگیری‌ ها حتی زمانی که تلفات انسانی زیاد بود ، تأثیر محدود تری داشتند. [2]

در همین خصوص چندی پیش رویترز گزارش داد که آغاز درگیری نظامی در خاورمیانه ممکن است بانک های مرکزی را وا دارد تا با روند های تورمی جدید مبارزه کنند و همچنین به اعتماد اقتصادی که در پی ایجاد امیدواری نسبت به مهار تورم ایجاد شده بود را نابود سازد. [3]
سازمان ملل: حملات در دریای سرخ به افزایش قیمت‌ها منجر شده است

یان هافمن، مسئول واحد لجستیک تجاری سازمان ملل و کارشناس امور تجاری در کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل، درباره رشد بهای ترابری دریایی و همچنین افزایش کلی قیمت‌ها ناشی از حملات در دریای سرخ و جنگ اوکراین هشدار داد.

به گفته هافمن، از زمان آغاز حملات یمن به کشتی‌ها در دریای سرخ در ماه نوامبر، بازیگران اصلی در صنعت کشتیرانی به طور موقت عبور از گذرگاه آبی حیاتی کانال سوئز که دریای مدیترانه را به دریای سرخ متصل می‌کند، متوقف کرده‌اند. این آبراهه، همچنین سیری بسیار حائز اهمیت برای تردد سوخت و کالا بین آسیا و اروپا محسوب می‌شود.

هافمن افزود: کانال سوئز ۱۲ تا ۱۵ درصد از تجارت جهان در سال ۲۰۲۳ را مدیریت کرد ولی ما برآورد می‌کنیم که حجم تجاری از طریق این آبراهه ظرف ۲ ماه گذشته ۴۲ درصد کاهش پیدا کرده است.

او همچنین گفته است که حملات یمن درست همزمان با برهه‌ای صورت می‌گیرد که سایر مسیرهای تجاری بزرگ، به شدت تحت فشار قرار دارند.

هافمن تاکید کرد: مجموع عبور و مرور از کانال پاناما در ماه دسامبر، ۳۶ درصد کمتر از پارسال و ۶۲ درصد کمتر از دو سال پیش بوده است. کشتی‌ها حدود ۸۰ درصد کالاها را در تجارت جهانی جابه‌جا می‌کنند و این رقم برای کشورهای در حال توسعه به مراتب بیشتر است. اما بحران دریای سرخ به اختلال چشمگیر در تجارت دریایی گندم و سایر کالاهای اصلی از اروپا، روسیه و اوکراین منجر و در نتیجه باعث افزایش هزینه‌ها برای مصرف‌کنندگان شده و مخاطرات جدی را متوجه امنیت غذای جهان کرده است. این مساله به طور خاص درباره مناطقی همچون شرق آفریقا، جنوب، جنوب شرق و شرق آسیا صدق می‌کند؛ مناطقی که به شدت به واردات غلات از اروپا و نواحی پیرامون دریای سیاه وابسته هستند. [4]
چرا خاورمیانه تا به این حد بر تجارت جهانی اثر گذار است ؟

خاورمیانه و منطقه ای که اکنون در آن جنگ و درگیری در حال وقوع است ، یکی از مراکز اصلی تولید و حمل و نقل نفت است. هر گونه تشدید درگیری می تواند مسیر های عرضه نفت را مختل کند و منجر به کاهش تولید یا حمل و نقل نفت شود و یا نگران هایی در مورد امنیت مسیرهای عرضه نفت ، که بخش قابل توجهی از محموله های جهانی نفت از آن عبور می کند ، شود. [5]
تداوم تنش ها چه نتیجه ای خواهد داشت ؟

این اختلال می ‌تواند هزینه ‌های تولید را افزایش دهد و بر دسترسی و مقرون به صرفه بودن نیازهای اساسی در سطح جهانی تأثیر بگذارد و در نتیجه ، هزینه های تولید بالاتر می تواند منجر به افزایش قیمت برای کالاهای اساسی مانند غذا ، سوخت و سایر کالاها شود. در این میان تأثیر درگیری های نظامی بر جمعیت غیر نظامی ، زیرساخت ‌ها و اقتصاد می‌تواند بحران‌های انسانی موجود را تشدید کند ، زیرا جابجایی ، تخریب زیر ساخت ‌ها و بی ‌ثباتی اقتصادی می‌تواند مستقیماً بر در دسترس بودن و مقرون به صرفه بودن نیازهای اولیه تأثیر بگذارد. در نتیجه ، هزینه کالاهای اساسی ممکن است افزایش یابد و منجر به افزایش بار مالی برای افراد و جوامع شود. توجه به این نکته ضروری است که میزان این تأثیرات به مدت ، شدت و گستردگی جغرافیایی درگیری بستگی دارد. علاوه بر این ، عوامل دیگری مانند تقاضای جهانی ، سطح تولید و تحولات ژئوپلیتیکی نیز می توانند بر قیمت نفت و هزینه مایحتاج اولیه تأثیر بگذارند.



[1] https://fararu.com/fa/news/702531

[2] https://farhikhtegandaily.com/news/86142/

[3] https://www.magiran.com/article/4452260

[4] https://fa.alalam.ir/news/6797503/

[5] https://spnfa.ir/20231031/18412304