25
یک روز پس از اعلام درخواست فنلاند برای عضویت در ناتو، رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه از مخالفتش با پیوستن فنلاند و سوئد به این پیمان امنیتی جمعی خبر داد. از زمان حمله روسیه به اوکراین در ۲۴ فوریه، افکار عمومی و احزاب فنلاند و سوئد گرایشی بی‌سابقه برای عضویت در ناتو پیداکرده‌اند به‌گونه‌ای که مقامات دولت فنلاند روز گذشته از تمایل فنلاند برای عضویت در این پیمان خبر دادند. قرار است که امروز یک‌شنبه نظر رسمی فنلاند منتشر شود سوئد نیز گفته است که یک‌شنبه تصمیم خود را اعلام خواهد کرد.به گزارش یورونیوز، فنلاند بیش از ۱۳۰۰ کیلومتر مرز مشترک با روسیه دارد و با عضویتش در ناتو میزان مرزهای مشترک روسیه و ناتو دو برابر می‌شود. سوئد اما برخلاف فنلاند مرز مشترکی با روسیه ندارد. روسیه اخیرا به هر دو کشور اسکاندیناوی فنلاند و سوئد هشدار داد. وزارت خارجه روسیه در بیانیه‌ای تهدید کرد که روسیه ناچار خواهد شد تا دست به اقدامات تلافی‌جویانه بزند.اردوغان که کشورش از اعضای قدیمی ناتو است، از عضویت فنلاند و سوئد ناخشنود است. او پس از نماز جمعه استانبول به خبرنگاران گفت: «ما نظر مثبتی نداریم. کشورهای اسکاندیناوی مانند مهمانخانه سازمان‌های تروریستی هستند.» از سخنان اردوغان این‌گونه استنباط می‌شود که ترکیه از حضور گروه‌ها و احزاب کرد مخالف آنکارا در کشورهای اسکاندیناوی ناراضی است.
آیا اردوغان امتیاز می‌خواهد؟
اردوغان در سخنان خود همراهی ترکیه با عضویت یونان در ناتو را نیز یک «اشتباه تاریخی» توصیف کرد. یونان در کنار قبرس، دو کشوری هستند که از مانع‌های بزرگ بر سر راه عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا هستند. ترکیه نیز در عوض سال‌هاست که مانع پیوستن قبرس به ناتو می‌شود. در سال‌های گذشته نیز یونان به خاطر اختلاف بر سر نام «مقدونیه» مانع عضویت این کشور تازه استقلال یافته به اتحادیه اروپا و ناتو می‌شد.به نظر می‌رسد که ترکیه شرایط را برای گرفتن یک امتیاز سیاسی از فنلاند و سوئد مناسب تشخیص داده است.در سال‌های گذشته نیز یونان به خاطر اختلاف بر سر نام «مقدونیه» مانع عضویت این کشور تازه استقلال‌یافته به اتحادیه اروپا و ناتو می‌شد تا اینکه درنهایت مقدونیه نام رسمی خود را به «جمهوری مقدونیه شمالی» تغییر داد. یکی از استان‌های یونان «مقدونیه» نام دارد و یونان نگران بود که کشور کوچک تازه استقلال‌یافته، بخشی از هویت تاریخی یونان را به نام خود گره بزند.
«سیاست درهای باز» ناتو چه می‌گوید؟
سوئد و فنلاند دو کشور اروپایی هستند که همکاری نزدیکی با ناتو دارند و ازلحاظ نظامی نیز در جایگاه مناسبی قرار دارند و ازاین‌رو انتظار می‌رود که دو کشور پس از ارائه رسمی درخواست بتوانند برخلاف برخی از کشورها که سال‌های طولانی پشت درهای ناتو ماندند، به‌سرعت وارد پیمان ناتو شوند.بر اساس پیمان آتلانتیک شمالی – ناتو – هر کشور اروپایی می‌تواند عضو این پیمان شود اما هرگونه تغییر ازجمله پذیرفتن عضو جدید مستلزم پذیرش توسط همه امضاکنندگان و اعضای کنونی این پیمان است. آخرین کشوری که عضو ناتو شد، جمهوری مقدونیه شمالی بود که در مارس ۲۰۲۰ و پس از به توافق رسیدن یونان و مقدونیه، توانست عضو این باشگاه نظامی امنیتی شود. در نشست اعضای این پیمان در سال ۲۰۰۸ در بخارست نیز اعضا با پذیرش درخواست عضویت اوکراین و گرجستان موافقت کردند. بوسنی و هرزگوین نیز از سال ۲۰۱۰ مذاکرات و پروسه عضویت در ناتو را آغاز کرده است.
اروپا سردرگم است
با وقوع منازعات تازه ، بار دیگر استقلال استراتژیک اتحادیه اروپا از آمریکا به دغدغه‌ای اساسی در میان اکثر اعضای اروپایی ناتو تبدیل شده است. آمریکا، کانادا و ترکیه به همراه ۲۶ کشور اروپایی، اعضای پیمان آتلانتیک شمالی را تشکیل می‌دهند. صورت‌مسئله این است که اکنون، آمریکا بر ناتو و تصمیماتش تسلط کامل دارد. در این منظومه امنیتی، واشنگتن نقش متغیر مستقل و دیگر اعضای پیمان آتلانتیک شمالی، نقش متغیر وابسته را دارند.
همین مسئله سبب شده است تا در مواردی مانند آنچه در افغانستان ( در جریان خروج اعضای ناتو ) یا جنگ اوکراین رخ داد، اروپائیان در مقابل یک «کار انجام شده» قرار گیرند. اما سؤال اصلی اینجاست که تأثیر این وضعیت، در آینده و سرنوشت ناتو چیست؟ نباید فراموش کرد که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و سقوط کمونیسم، ناتو فلسفه وجودی خود را از دست داد زیرا دیگر تهاجم سرخی در قبال اروپا و آمریکا وجود نداشت. با همه این اوصاف، رئالیست‌ها و نئورئالیست‌هایی که عرصه سیاست خارجی آمریکا و اروپا را به تسخیر خود درآورده بودند، معتقد به حفظ این ساختار و تبدیل آن به یک «ساختار مسلط امنیتی» در نظام بین‌الملل بودند.امروز در سال ۲۰۲۱ میلادی، نه‌تنها ناتو به یک ساختار مسلط در جهان تبدیل نشده است بلکه بیش‌ازپیش شاهد قطع اتصالات و مناسبات تعریف‌شده امنیتی- نظامی در ذیل این ساختار هستیم. بی‌دلیل نیست که بسیاری از تحلیلگران مسائل امنیتی در غرب، امکان انحلال ناتو در آینده‌ای نه‌چندان دور را دور از ذهن نمی‌دانند. حقارت و شکست اروپا در افغانستان، بر شدت این مطالبه‌گری عمومی در قاره سبز افزوده است. برخی مقامات ازجمله جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، معتقدند اروپای واحد یک نیروی «واکنش سریع» با دست‌کم پنج هزار سرباز نیاز دارد .
تشکیل این هسته اولیه نظامی در اتحادیه اروپا، می‌تواند مقدمه‌ای برای تشکیل ارتش واحد اروپایی و سپس انهدام رسمی پیمان آتلانتیک شمالی (متعاقب گسست نهایی میان آمریکا-اروپا) باشد.
جدالی که ادامه خواهد داشت
به نظر می‌رسد ترکیه به‌راحتی با عضویت سوئد و فنلاند در ناتو موافقت نکند. فراتر از آن،امکان دارد علاوه بر ترکیه، مجارستان به‌عنوان یکی دیگر از اعضای ناتو نیز با عضویت دو کشور شمال اروپا در پیمان آتلانتیک شمالی مخالفت کند. دولت ویکتور اوربان در مجارستان از اصلی‌ترین هم‌پیمانان روسیه در اتحادیه اروپا و ناتو محسوب می‌شود.
در جریان جنگ اوکراین، خبر پیروزی دوباره اوربان و ملی‌گرایان افراطی در انتخابات سراسری مجارستان، شوک سختی را به سران ناتو و اروپای واحد وارد ساخت.
نظر
ارسال نظر برای این مطلب