43
حزب الله تبدیل به جنبشی جریان ساز شده است و گروه های مقاومت در فلسطین و یمن با پیروی از تجارب این جنبش توانسته اند معادلات منطقه ای را دچار تغییرات اساسی کنند.
نزدیک به چهار دهه پیش جنبشی در لبنان شکل گرفت که کمتر کسی تصور می‌کرد این جنبش بتواند ساختارهای سیاسی و نظامی منطقه را به هم ریخته و معادلات نبرد را تغییر دهد. این جنبش در ابتدا «جنبش امل اسلامی» و در ادامه «حزب الله لبنان» نام گرفت.
شتاب تحولات میدانی و سیاسی لبنان و منطقه از زمان شکل گیری حزب الله لبنان تاکنون به گونه‌ای است که می‌توان گفت در این فاصله زمانی معادلات شگفت انگیزی شکل گرفت و ادبیات سیاسی منطقه تغییر کرد و اکنون این حزب در اندازه یک گفتمان و یک ساختار سیاسی فرهنگی اجتماعی و الگوی مدیریتی قابل اعتماد در جامعه لبنانی و در محیط پیرامونی آن تبدیل شده است. موفقیت رویکرد و رفتار سیاسی نظامی اجتماعی فرهنگی حزب الله لبنان از آن یک الگوی موفق و قابل انتشار برای مقاومت ملت‌های منطقه ساخت.
ویژگی اصلی حزب الله لبنان شمول نگری دایره آن و تمرکز بر مقاومت و مقابله با رژیم صهیونیستی و نیز تمرکز بر وحدت سیاسی گروه‌های لبنانی است که هیچگاه با تمام این سناریوها و فشارهای سیاسی از سلاح خود در داخل لبنان و تحولات داخلی این کشور استفاده نکرد. تا آنجا که دیگر نمی‌توان به این حزب به عنوان یک حزب سیاسی با ویژگی‌های احزاب و جریان‌های سیاسی در دنیا نگاه کرد. برخورداری از پشتوانه بیشتر گروه‌های سیاسی و افکار عمومی لبنان با هر سلیقه سیاسی و نگرش فرهنگی از ویژگی‌های مهم این حزب است. این حزب مورد حمایت معنوی جمهوری اسلامی ایران قرار دارد و اساساً محصول و تولید گفتمان انقلاب اسلامی ایران است اما امروز به جاهایی از تکامل رسیده است که عمده ماندگاری آن پشتوانه مردمی در داخل لبنان و ملت‌های منطقه است. حزبی که امروز مانع اصلی زیاده خواهی‌های رژیم صهیونیستی شد و نه تنها در داخل مرزهای لبنان بسیاری از سناریوها را ناکام گذاشت بلکه توانست در محیط پیرامونی لبنان و داخل فلسطین نیز تأثیرگذار باشد و به تقویت مقاومت اسلامی فلسطین نیز منجر شود اما سیر تکامل حزب الله لبنان چگونه بوده است؟
شکل گیری حزب الله لبنان
جنبش حزب الله لبنان که در سال ۱۹۸۵ شکل گرفت در ابتدا شکل دهنده ساختار بنیادین جنبش امل بود. این جنبش در اعتراض به شرکت جنبش امل به رهبری نبیه بری در کمیته نجات ملی لبنان در ژوئن ۱۹۸۳ از آن خارج شده و ساختار تازه ای را شکل داد که آن را «جنبش امل اسلامی» نامید. حمله اسرائیل به لبنان در سال ۱۹۸۲ و اشغال نیمی از خاک این کشور نقطه عطفی برای ظهور حزب الله بود. در همین زمان با شکست و عقب نشینی گروه‌های فلسطینی و احزاب چپ لبنان و شکست نظریه‌های ملی گرایی عربی و ایدئولوژی‌های چپ، زمینه برای ظهور حزب الله به عنوان تنها گزینه در جهت مقابله با اشغالگری فراهم شد. پس از گذشته چند سال از حمله اسرائیل به لبنان، سید عباس موسوی در فوریه ۱۹۸۵ موجودیت جنبش حزب الله لبنان به جای جنبش امل اسلامی را اعلام داشت و بسیاری از شیعیان به این جنبش پیوستند.
۲ عملیات سرنوشت ساز حزب الله
حزب الله لبنان در شرایطی شکل گرفت که موانع مهمی بر سر راه موفقیت این جنبش بود. اما ۲ عملیات بزرگ باعث شد تا حزب الله به عنوان بزرگترین جنبش نظامی- اجتماعی در لبنان و غرب آسیا مطرح شود:
*اخراج تحقیرآمیز اشغالگران از جنوب لبنان در سال ۲۰۰۰
زمانی که حزب الله لبنان شکل گرفت هیچ کسی تصور نمی‌کرد که ۱۵ سال بعد بتواند اولین شگفتی را علیه اسرائیل رقم بزند.
رژیم صهیونیستی پس از اشغال بخش‌های زیادی از فلسطین به دنبال اشغال کشورهای دیگر نیز بود. صهیونیست‌ها در ادامه این طمع ورزی ها، ژوئن ۱۹۸۲ به لبنان حمله کردند و نیمی از لبنان را اشغال کردند. این اشغالگری ادامه داشت تا اینکه حزب الله لبنان در نهایت توانست صهیونیست‌ها را در سال ۲۰۰۰ از جنوب لبنان اخراج کند.
*جنگ ۳۳ روزه
بعد از شکست خفت‌بار ارتش رژیم صهیونیستی از مقاومت در سال ۲۰۰۰ و اخراج تحقیرآمیز اشغالگران از جنوب لبنان دومین شگفتی حزب الله نیز رقم خورد. ارتش اسرائیل برای نخستین بار در جنگ سال ۲۰۰۶ در طی چند دهه گذشته در یک رویارویی مستقیم شکست سختی متحمل شد. پیروزی حزب الله لبنان در جنگ ۳۳ روزه باعث شد افسانه شکست‌ناپذیری ارتش رژیم صهیونیستی برای همیشه از بین برود. در واقع پیروزی حزب الله در سال ۲۰۰۶ و در جنگ ۳۳ روزه معادله‌ای را به وجود آورد که باعث شده رژیم صهیونیستی در ۱۵ سال گذشته توان و جرأت حمله به لبنان را نداشته باشد.
قدرت کنونی حزب الله
اما با گذشت نزدیک به ۴ دهه از شروع فعالیت‌های حزب الله، این جنبش در قامت یک نیروی تعیین کننده ظاهر شده و توانسته معادلات نبرد را با تغییرات اساسی همراه کند. اکنون حزب الله دیگر آن جنبشی نیست که صرفاً چند هزار نیرو داشته و دامنه فعالیت آن نیز بسیار محدود بود. سید «حسن نصرالله» دبیرکل حزب الله لبنان اخیراً برای اولین بار به افشاگری درباره تعداد رزمنده‌های حزب الله پرداخته و تاکید کرد که این جنبش ۱۰۰ هزار رزمنده آموزش دیده و مجهز و آماده برای مقابله با هرگونه تجاوز در داخل و خارج لبنان دارد. علاوه بر این حزب الله در جریان جنگ سال ۲۰۰۶ حدود ۱۵ هزار موشک در اختیار داشت که تعداد این موشک‌ها از آن زمان تاکنون بسیار افزایش یافته تا حدی که بر اساس آخرین برآوردها به ۱۳۰ هزار فروند (تا ۱۷۰ هزار نیز برآورد شده) رسیده است. روزنامه «جروزالم پست»، سال گذشته در گزارشی حزب‌الله لبنان را یک تهدید بزرگ برای رژیم صهیونیستی دانست و به توان بالای موشکی این گروه مقاومت اذعان کرد. این روزنامه در گزارش خود به قلم «ایلی بار-اون»، سرهنگ بازنشسته ارتش صهیونیستی، نوشت که حزب‌الله در هر جنگ پیش رو با رژیم صهیونیستی، توانایی شلیک ۴۰۰۰ موشک و راکت را دارد. در حالی که در جنگ ۳۳ روزه در سال ۲۰۰۶ کمتر از ۴۰۰۰ پرتابه شلیک کرد و قدرت آتش‌بار زمین به زمین حزب الله از ۹۵ درصد ارتش‌های دنیا بیشتر است.
تبدیل شدن حزب الله به الگویی در منطقه
حزب الله لبنان اکنون تبدیل به الگویی برای گروه‌های مقاومت شده است. این حزب علاوه بر عرصه نظامی در زمینه سیاسی نیز وارد فرایند انتخابات پارلمانی شده و پیروزی‌های درخشانی کسب کرده است. اکنون بدون موافقت حزب الله دولت و کابینه در لبنان انتخاب نمی‌شود و این به معنای پیروزی مسیر طراحی شده حزب الله لبنان است. روحیه تکثیر الگوی حزب‌الله در میان گروه‌های مقاومت فلسطین به جایی رسیده که از آن زمان فلسطینیان با جرأت بیشتری در برابر دشمن ایستادند و طی چند جنگ قبلی غزه در سال ۲۰۰۸ و ۲۰۱۲ و ۲۰۱۴ شاهد روند پیشرفت نظامی به ویژه صنعت موشکی فلسطینی‌ها بودیم. در عملیات سیف القدس در سال ۲۰۲۱ نیز مقاومت فلسطین توانست در ۱۱ روز شکست سختی به صهیونیست‌ها وارد کند. انصارالله یمن نیز به عنوان جنبشی فعالیت می‌کند که از تجارب و پیروزی‌های حزب الله در برابر صهیونیست‌ها تأثیر زیادی گرفته و به نوعی حزب الله را الگوی خود قرار داده است.
جایگاه سیاسی و مقبولیت اجتماعی کنونی حزب الله
عملکرد حزب الله لبنان در چند دهه گذشته باعث شده است تا حزب الله در بین مردم لبنان با وجود تمام پروژه‌های طراحی شده از مقبولیت بالایی برخوردار باشد. پیروزی حزب الله در جنوب لبنان باعث شد تا حتی برخی از مخالفان، حمایت خود را از این حزب در کشور نشان دهند؛ بسیاری از اقشار جامعه لبنان حتی با تضادهای فکری، فرهنگی و عقیدتی که با حزب الله لبنان دارند از سید حسن نصرالله حمایت می‌کنند و رزمندگان حزب الله را عامل آزاد سازی کشور در برابر دشمن صهیونیستی می‌دانند. به دنبال پیروزی حزب الله در جنگ ۳۳ روزه کشور کوچک لبنان به ناگاه از حاشیه به متن آمد و مردم لبنان برای نخستین بار در بین ۴۰۰ میلیون عرب خود را کشوری تأثیرگذار و تاریخ ساز دانستند. در واقع این پیروزی حزب الله باعث شد تا مردم لبنان با غرور خاصی در بین کشورهای عربی خود را مطرح کنند چرا که ارتش اسرائیل چندین دهه پیش مصر، سوریه و دیگر کشورهای عربی را شکست داده بود و حالا یک گروه لبنانی توانسته بود انتقام کشورهای عربی و فلسطین را بگیرد. این مسئله باعث مقبولیت گسترده حزب الله در بین مردم لبنان و کشورهای حامی فلسطین شد. «سید حسن نصرالله» دبیرکل حزب‌الله نیز با این پیروزی در صدر شخصیت‌های نخست جهان عرب ایستاد.
نتیجه
گرچه حزب‌الله در سال ۱۹۸۵ رسماً اعلام موجودیت کرد اما می‌توان گفت که حزب‌الله لبنان به عنوان یک اندیشه و فکر از سال ۱۹۸۲ شکل فعالیت به خود گرفته و نشأت گرفته از جریان سیاسی – اسلامی است که از اندیشه‌های امام موسی صدر بوده اما بعد از انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹ به رهبری امام خمینی این جریان قدرت و شدت بیشتری گرفت. حزب الله لبنان طی نزدیک به ۴ دهه گذشته توانسته با ۲ پیروزی بزرگ در سال ۲۰۰۰ و ۲۰۰۶ خود را به عنوان ضامن منافع ملی لبنانی‌ها معرفی و اثبات کند. علاوه بر این مقابله نیروهای حزب الله با تروریست‌هایی که از سوریه به دنبال ورود به لبنان بودند باعث شد تا مردم لبنان حزب الله را جنبشی در خدمت منافع کل لبنان بدانند. در عرصه منطقه‌ای نیز حزب الله تبدیل به جنبشی جریان ساز شده است و گروه‌های مقاومت در فلسطین و یمن با پیروی از تجارب این جنبش توانسته‌اند معادلات منطقه‌ای را دچار تغییرات اساسی کنند.
https://iuvmpress.news/fa/?p=44154
نظر
ارسال نظر برای این مطلب