فرسایش توان بازدارندگی و افول موقعیت راهبردی، دو معضل بزرگ رژیم صهیونیستی در مرحله جدید است که گزینه‌های آن را در مقابله با چالش‌های داخلی و خارجی محدود می‌سازد.

کاهش قدرت بازدارندگی رژیم صهیونیستی موضوعی است که طی دوره اخیر در محافل اسرائیلی، به وفور درباره آن صحبت می‌شود. تصویر بازدارندگی رژیم اشغالگر از زمان جنگ جولای 2006 با حزب‌الله لبنان تا نبرد شمشیر قدس در مه 2021 دچارتنزل شده بود. اما از زمان روی کار آمدن کابینه راست‌افراطی بنیامین نتانیاهو، بازدارندگی رژیم صهیونیستی دچار یک فرسایش عمیق و بی‌سابقه شد؛ تا جایی که مسئولان و کارشناسان نظامی این رژیم از نابودی بازدارندگی اسرائیل می‌گویند.
افول موقعیت راهبردی رژیم صهیونیستی

ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که فرسایش سیستم بازدارندگی اسرائیل درواقع بازتاب افول موقعیت استراتژیک این رژیم از زمان جنگ اکتبر 1973 تاکنون است. بر همین اساس سرویس اطلاعاتی رژیم صهیونیستی (امان) در گزارشی اعلام کرد که در سایه کاهش بازدارندگی اسرائیل، شاخص‌های وقوع یک جنگ گسترده علیه آن در سال 2023 زیاد است.

اما فرسایش بازدارندگی رژیم صهیونیستی و افول موقعیت راهبردی آن ناشی از مجموعه عوامل داخلی و خارجی متعددی است. در سطح داخلی، صهیونیست‌ها درگیر یک بحران و شکاف سیاسی بزرگ هستند که بعد از اقدام کابینه نتانیاهو برای تغییر ساختار قضایی این رژیم آشکار شد. احزاب چپ و مخالفان نتانیاهو این اقدام کابینه وی را کودتا علیه سکولارها می‌دانند.

راست‌افراطی‌های اسرائیل نیز چنین نظری درباره جبهه مخالف خود دارند و معتقدند که چپ‌گرایان در حال نابودی ساختار این رژیم هستند. این وضعیت تفرقه در جامعه صهیونیستی به بیشتر نهادهای این رژیم سرایت کرده اما ارتش مهمترین نهادی محسوب می‌شود که بیشترین تاثیر را از شکاف و اختلافات میان چپ و راست‌های اسرائیل گرفته است؛ آن هم ارتشی که صهیونیست‌ها معتقد بودند بزرگترین حامی آنهاست.

اختلاف و تفرقه بین موسسه سیاسی و نظامی اسرائیل و نیز تنش در روابط مسئولان و نظامیان ارتش این رژیم موجب کاهش اعتماد شهرک‌نشینان به ارتش شد؛ به ویژه بعد از پیوستن شمار زیادی از افسران و نظامیان عالی رتبه نیروی هوایی ارتش اسرائیل به اعتراضات علیه نتانیاهو و کابینه وی.

ادامه اعتراضات در اراضی اشغالی ضد نتانیاهو و کابینه وی همچنین منجر به کاهش قدرت اقتصادی و رتبه اعتباری رژیم صهیونیستی شد که علت اصلی آن تلاش راست‌افراطی‌ها برای ایجاد تغییرات گسترده در دستگاه قضایی این رژیم بود. در نتیجه این وضعیت و با فرار سرمایه‌گذاران از فلسطین اشغالی و خروج مبالغ هنگفتی از سپرده‌ها از بانک‌های رژیم صهیونیستی، ارزش پول این رژیم نیز کاهش یافت.
عوامل خارجی فرسایش بازدارندگی اسرائیل

اما در سطح عوامل خارجی برای فرسایش بازدارندگی اسرائیل، محیط بین‌المللی و منطقه‌ای در دوره اخیر شاهد تحولات سیاسی، نظامی و اقتصادی متعددی بود که بر ساختار نظام بین‌الملل تاثیر گذاشته و نقش‌ها، سیاست‌ها و ائتلاف‌ها را تغییر داده است.

جنگ اوکراین و خروج آمریکا از افغانستان نشان‌دهنده افول هژمونی ایالات متحده در جهان و به ویژه منطقه خاورمیانه بود و هم‌زمان با آن واشنگتن مجبور است در عرصه اقتصادی با رقبای بزرگی چون چین بجنگد. علاوه بر آن آمریکایی‌ها از زمان ریاست‌جمهوری «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری سابق این کشور در معرض یک شکاف و بحران داخلی بزرگ قرار گرفتند که این بحران بعد از خروج ترامپ از کاخ سفید بیشتر نیز شد.

علاوه بر کاهش حمایت یهودیان آمریکا از رژیم صهیونیستی بعد از روی کار آمدن کابینه نتانیاهو، واشنگتن که اصلی‌ترین حامی و متحد اسرائیل محسوب می‌شد، در سایه بحران‌های داخلی و خارجی آمریکا قدرت و زمان لازم برای حمایت از اسرائیل را به شکلی که در گذشته بود، ندارد. از طرف دیگر اختلافات بی‌سابقه بین دولت آمریکا و کابینه اسرائیل و اعضای فاشیست آن همچون ایتمار بن گویر و بزالل اسموترچ و نیز خودِ نتانیاهو را نباید نادیده گرفت.

از طرف دیگر همگرایی کشورهای منطقه با یکدیگر و حرکت آنها به سمت حل اختلافات به دور از مداخلات خارجی و کمرنگ شدن نفوذ آمریکا در منطقه منجر به نزول روند عادی‌سازی کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی شده است؛ جایی که کشورهای عربی به این نتیجه رسیدند نمی‌توانند به تضمین‌های آمریکا برای حمایت نظامی امیدوار باشند. این کشورها همچنین می‌بینند اسرائیل حتی قدرت دفاع از خودش را در برابر تهدیدات مقاومت ندارد.

این وضعیت کارت‌های اسرائیل را در منطقه بهم ریخت و توافق ایران و عربستان برای احیای مناسبات ضربه بزرگ دیگری به پروژه صهیونیست‌ها بود؛ چرا که دست کم تا مدتی طولانی امید اسرائیلی‌ها برای عادی‌سازی با ریاض از بین رفت.

ارتش، اقتصاد، وحدت و مصونیت داخلی و اجتماعی، روابط بین‌المللی و در راس آن ائتلاف با آمریکا 4 عنصر اصلی هستند که رژیم صهیونیستی برای بقای خود به آنها تکیه کرده است. اما تحولاتی که در مرحله جدید شاهد آن هستیم حاکی از افول شدید استحکام این عناصر می‌باشد؛ موضوعی که منجر به نزول شدید موقعیت استراتژیک اسرائیل شده و همین مسئله انگیزه دشمنان آن را برای رویارویی در چند جبهه با این رژیم افزایش می‌دهد.

بنابراین رژیم صهیونیستی اکنون با دو معضل فرسایش بازدارندگی و نابودی موقعیت استراتژیک مواجه است که این رژیم را در مرحله بعدی در وضعیتی نامطمئن قرار داده و گزینه‌های آن را محدود می‌سازد؛ به ویژه اینکه صهیونیست‌ها اکنون بیش از هر زمانی خطر جنگ چندجبهه‌ای را احساس می‌کنند.