محمدصالح قربانی

پس از هفته ها گمانه زنی، در نهایت در روز جمعه 23 فوریه (4 اسفند) مصطفی مدبولی، نخست وزیر مصر با امضای قراردادی با امارات متحده عربی اعلام کرد که امارات بزرگترین سرمایه گذاری در تاریخ مصر به ارزش 35 میلیارد دلار را انجام خواهد داد. اما موضوع این قرارداد چیست و در چه شرایطی بسته شده است؟

بنا به گفته مقامات مصری و اماراتی، قرار است هلدینگ توسعه ابوظبی (ADQ) امارات متحده عربی، در ناحیه راس الحکمه در ساحل شمال غربی مصر، شهری شامل مناطق مسکونی، هتل ها و استراحتگاه ها با خدمات و امکانات کامل شهری مانند مدارس و پروژه های تفریحی و به همراه یک منطقه آزاد برای صنایع فناوری و خدمات لجستیکی، مالی و تجاری احداث کند. در این شهر یک اسکله بین المللی برای قایق های تفریحی و کشتی های کروز و یک فرودگاه بین المللی نیز ساخته خواهد شد. [1]

هلدینگ توسعه ابوظبی، کار ساخت "شهر نسل بعدی" به مساحت 170 کیلومتر مربع (تقریباً یک پنجم وسعت شهر ابوظبی) را در اوایل سال 2025 آغاز خواهد کرد. اما مبلغ آن بسیار زودتر از این تاریخ به دست مصری ها می رسد.

به گفته مدبولی، یک هفته بعد از این تاریخ (23 فوریه) 15 میلیارد و در مرحله بعد طی دو ماه 20 میلیارد دلار، دریافتی مصر خواهد بود. از این مبالغ 24 میلیارد به صورت ارز خارجی از امارات به مصر وارد می شود و 11 میلیارد از تبدیل سپرده های امارات در بانک مرکزی مصر به پوند مصر به دست می آید. به جز این موارد، هلدینگ توسعه ابوظبی، هیچ چارچوب زمانی برای سرمایه گذاری را در بیانیه خود لحاظ نکرده است.[2]

روابط مصر و امارات از قدمت و گستردگی بسیاری برخوردار است. امارات بزرگترین سرمایه گذار عربی در مصر و سومین سرمایه گذار در سطح جهان است. این کشور بین سال های 2003 تا 2019 بیش از 28 میلیارد دلار (102 میلیارد درهم) در مصر سرمایه گذاری کرده است.

در حال حاضر 1300 شرکت اماراتی در مصر در تجارت عمده و خرده فروشی، حمل و نقل، انبارداری و لجستیک، بخش مالی و بیمه، فناوری اطلاعات و ارتباطات، املاک و مستغلات، ساخت و ساز، گردشگری و کشاورزی مشغول به فعالیت هستند.

به گفته وزیر سرمایه گذاری امارات، در سال 2021، ارزش سرمایه‌گذاری امارات در مصر به 30 میلیارد دلار (110 میلیارد درهم) رسید و انتظار می‌رود با توجه به همکاری‌های مستمر بین دو کشور افزایش یابد.[3]

اما چه دلایلی باعث شده که دو کشور مصر و امارات قراردادی جدید با چنین مبلغ کلانی منعقد کنند؟

مصر با جمعیتی بیش از 109 میلیون نفر، با یک بحران اقتصادی شدید، تورم بی سابقه و کمبود ارز خارجی روبروست. بر اساس آمارهای رسمی، در ماه اوت، تورم سالانه در مصر به نزدیک به 40 درصد رسید و بسیاری از مصری‌ها را نزدیک یا زیر خط فقر برد. این در حالی است که پیش از بحران کنونی بیش از نیمی از جمعیت مصر نیز، زیر خط فقر یا نزدیک به آن بودند.

بدهی خارجی در طول دوره ریاست جمهوری تقریبا 10 ساله عبدالفتاح السیسی، چهار برابر شده و به 164 میلیارد دلار رسیده است. این بدهی به جای سرمایه گذاری، در حال حاضر بیشتر هزینه های سالانه دولت را پوشش می دهد.

بر اساس گزارش بانک مرکزی مصر، این کشور تنها در سال 2024 باید 34.8 میلیارد دلار از بدهی ها خارجی خود را بپردازد. این در شرایطی است که مجموع ذخایر ارز خارجی مصر 35 میلیارد دلار است.[4]

از این رو مقامات مصری مجبور به استفاده از هر روش و اقدامی برای مدیریت این وضع هستند. اماراتی‌ها مدعی هستند که قصد دارند در مناطق ساحلی مصر سرمایه گذاری کرده و از آن کسب سود کنند. با این حال، همه می‌دانند که امارات با توجه به شرایط نامساعد اقتصادی مصر به دنبال استفاده از وضعیت مذکور است و سعی دارد منافع خود را تامین کند و نفوذش در خاک مصر را افزایش دهد.

مقامات مصری همچون مدبولی نیز با گفتاردرمانی سعی در کنترل اوضاع دارند؛ بدون مشخص کردن زمان این پروژه، از سرمایه گذاری 150 میلیارد دلاری و میلیون ها فرصت شغلی می گویند. البته خبر انعقاد این قرارداد تاثیرات مثبت آنی نیز به دنبال داشته است؛ ارزش اوراق مصر و همچنین ارزش پوند مصر در برابر دلاراندکی افزایش داشته است. [5]

از سوی دیگر خبر می رسد که عربستان سعودی در آستانه امضای قراردادی 15 میلیارد دلاری با دولت مصر، مشابه قرارداد مصر و امارات برای توسعه رأس الغمیله، مقصد گردشگری اصلی دریای سرخ است. گفته می شود که نخست وزیر مصر به زودی جزئیات این قرارداد را اعلام خواهد کرد. راس الغمیله، مقصد محبوب غواصی، در حدود 11.5 کیلومتری فرودگاه بین المللی شرم الشیخ در استان سینا جنوبی واقع شده است. این مکان همچنین روبروی جزیره تیران، یکی از دو جزیره دریای سرخ است که مصر در سال 2016 پس از توافقی که با واکنش شدید مردمی مواجه شد، به عربستان سعودی واگذار کرد.[6]

بنابراین بنطر می‌رسد به دلیل بحران اقتصادی مصر، پیشنهادات مختلفی به این دولت جهت فروش ظرفیت‌های راهبردی از جمله منابع و سرزمنیش می‌شود که می‌تواند در ماه‌های آتی، شرایط مصر را بدتر کرده و باعث بحران های سیاسی و اجتماعی در این کشور شود.



[1] https://www.madamasr.com/en/2024/02/23/news/u/egypt-uae-agree-on-us35-bn-ras-al-hikma-development-project/

[2] https://www.reuters.com/business/egypt-announces-multi-billion-uae-investment-boost-forex-2024-02-23/

[3] https://english.ahram.org.eg/News/518513.aspx

[4] https://www.middleeasteye.net/news/egypt-announces-massive-35-billion-deal-uae-develop-ras-el-hekma-north-coast

[5] https://www.al-monitor.com/originals/2024/02/egypt-uae-sign-35-billion-development-deal-amid-foreign-currency-crunch

[6] https://www.middleeasteye.net/news/ras-ghamila-egypt-about-sell-prime-red-sea-area-saudi-arabia