نوید دانشور

طی سال های اخیر، روابط رژیم صهیونیستی و جمهوری آذربایجان در حال رشد و گسترش بوده است. هرچند در ابتدا به نظر می‌رسید این روابط بیشتر بر محوریت خرید تجهیزات نظامی و پشتیبانی لجستیکی این رژیم از جمهوری آذربایجان بوده و در مقابل با تأمین نفت مورد نیاز رژیم صهیونیستی جبران گردد، اما بعدها با گذشت زمان و استفاده های ابزاری رژیم صهیونیستی از امکانات و خاک و سرمایه آذری‌ها در راستای نیل به اهداف خود مشخص گردید این روابط نه در حوزه های نظامی و پشتیبانی یا اقتصادی بلکه در نفوذی غیرقابل انکار خلاصه گردیده است ؛ به طوری که امروزه شاهد آن هستیم جمهوری آذربایجان نزدیک به ۴۰ درصد از نفت مورد نیاز این رژیم را تأمین کرده[1] و حتی براساس اسناد منتشره در ویکی لیکس، «الهام علی‌اف» رئیس جمهوری آذربایجان رابطه کشورش با رژیم صهیونیستی را به کوه یخ تشبیه نموده بود که فقط یک دهم آن نمایان است.[2] این مساله بیانگر رابطه گسترده و عمیق این رژیم و حاکم دیکتاتور و غیر مردمی آذربایجان بوده و نشانگر عمق نفوذ این رژیم در لایه های مختلف حکومت الهام علیف است.

در ابتدا باید یادآور شد اسرائيل با توجه به سياست قديمي و سنتی خود مبتني بر دكترين بن گورين سعي دارد روابط خود با كشورهاي مسلمان غير عرب از جمله آذربايجان را مستحكم سازد تا با توجه به همسايگي با جمهوری اسلامی ايران، يك برگ برنده در مقابل ايران داشته و در عین حال از منافع اقتصادی حاصل از این سیاست بهره مند گردد.

در مقابل می توان اولین و اصلی‌ترین هدف جمهوری آذربایجان در توسعه روابط با شریک منفور خود را در تلاش اين كشور براي جذب لابي‌هاي يهودي در سراسر دنيا، بخصوص در آمريكا و اروپا در راستای خنثي سازي لابي‌هاي ارمني و کسب وجهه‌ی بین المللی در غرب نامید. هرچند طی سال‌های اخیر تأمین تسلیحات و خرید تجهیزات نظامی و لجستیکی و پول پاشی‌های نفتی جمهوری آذربایجان در سراسر دنیا از چین و روسیه گرفته تا آمریکای شمالی و جنوبی ادامه داشته ولی در عمل بخش عمده‌ای از خریدها از تل‌آویو انجام شده است. درهمین رابطه روزنامه صهیونیستی «هاآرتص» نوشت که رژیم صهیونیستی و جمهوری آذربایجان بیش از بیست سال است که در قالب یک ائتلاف استراتژیک با یکدیگر در ارتباط بوده‌اند و تل‌آویو، باکو را به میزان قابل توجهی سلاح‌ تجهیز کرده است.[3] حال باید به یاد آوریم با وجود افتتاح سفارت رژیم صهیونیستی در باکو در سال ۱۹۹۳، جمهوری آذربایجان تا سال گذشته میلادی، همواره پیشنهادات تل‌آویو جهت اعزام سفیر دائمی خود را رد کرده بوده و در تلاش برای کسب مقبولیت و رضایت کشورهای مسلمان و علی الخصوص ایران سعی در توجیه روابط خود با تل آویو داشت. این موضوع به قدری عیان گردیده بود که یک اندیشکده صهیونیستی مدعی شد باکو مجبور است روابط خود با اسرائیل را به دقت متوازن سازد تا مبادا در معرض فشارهای سنگین از طرف تهران، مسکو و حتی آنکارا قرار گیرد.[4] ولی درنهایت سال ۲۰۲۲ پارلمان آذربایجان لایحه‌ای را برای افتتاح سفارت در تل آویو و تبادل سفرا را تصویب کرده و یک تصمیم تاریخی را رقم زد. چراکه سرانجام آذربایجان با افتتاح سفارت کشورش در اسرائیل مشخص کرد قصد باکو از این اقدام فقط و فقط پرورش جاسوس و اعزام مزدور برای باکو و گسترش اقدامات مخرب در صلح و ثبات منطقه بوده است. به عنوان نمونه بسیاری از تحلیلگران سیاسی معتقدند اولین نشانه گسترش روابط باکو-تل‌آویو نقش عمده صهیونیست‌ها در ایجاد تنش‌های بلند مدت تهران-باکو بوده و این نقش را به هیچ عنوان نمی‌توان نادیده گرفت. چراکه تل‌آویو باکو را میدان جاسوسی خود بر علیه ایران و مردم آن قرار داده است. درهمین خصوص روزنامه نیویورک تایمز، در گزارشی تفصیلی بیان داشته بود "پهبادهای اسراییل برای جاسوسی از سایت‌های هسته‌ای ایران از پایگاه‌های جمهوری آذربایجان استفاده می‌کردند".

درپایان باید بیان داشت همکاری‌های دوجانبه جمهوری آذربايجان و رژیم صهیونیستی در حوزه‌های اقتصادی و نظامی، منجر به ارتقای روابط این دو رژیم به سطح استراتژیک شده است. درواقع ميتوان اذعان داشت جمهوری آذربايجان ارتباط نزديك با اسرائيل را دروازه اي در جهت ارتباط با كشورهاي غربي بخصوص آمريكا ميداند تا بتواند بسياري از دغدغه هاي نظامي و سیاسی خود را حل کرده و از این ارتباط در مقابل لابی دیاسپورای ارمنی نقش‌آفرینی کرده و اسرائيل نيز با نزديك شدن به آذربايجان و نفوذ در اين كشور درصدد رفع تهدیدات امنیتی ناشی از حضور مقتدرانه جمهوری اسلامی ایران در نزدیکی مرزهای خود بوده و برای مواجهه با ایران، از طريق مستقركردن پايگاه‌هايي در مرزهاي جمهوری آذربايجان و جمهوری اسلامی ایران تا حدودی قدرت حضور و تقابل با ایران را افزایش دهد. به عبارت دیگر میتوان گفت تل آویو، باکو را بعنوان مرکزی مهم برای اهداف ضد ایرانی خود نشانه گرفته است. اما با توجه به حمله غرورآفرین 13آوریل جمهوری اسلامی ایران به تأسیسات نظامی و جاسوسی در خاک سرزمین های اشغالی توسط رژیم صهیونیستی، می توان با اطمینان بسیار بالایی پیش‌بینی نمود درصورت بروز کوچکترین خطایی علیه جمهوری اسلامی ایران و منافع آن از سوی هر بازیگری در جغرافیای پهناور منطقه، بهای بسیار سنگینی را در پی خواهد داشت همانگونه که تحلیلگران سیاسی باکو نگران هستند در صورت شدیدتر شدن مناقشه ایران و رژیم صهیونیستی و افزایش ابعاد آن، جمهوری آذربایجان ممکن است بخشی از این درگیری شده و قمار الهام علی اف در تعمیق روابط بین باکو و تل‌آویو منجر به شکستی ابدی گردد.






[1] https://www.tasnimnews.com/fa/news/1403/02/03/3073143/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%82%D8%B4%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84-%DA%A9%D8%B4%DB%8C%D8%AF%D9%87-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF

[2] https://foreignpolicy.com/articles/2012/03/28/israel_s_secret_staging_ground?page=full

[3] https://irna.ir/xjLV6Z

[4] https://www.mashreghnews.ir/news/1121399/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B7-%DA%98%D8%A6%D9%88%D9%BE%D9%84%DB%8C%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84-%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D8%AA%DB%8C%DA%A9%DB%8C-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87