نظام چند قطبی به دنبال جدید است



افزایش روابط کشورها با یکدیگر علاوه بر تاثیر در رشد اقتصادی و پیوند های سیاسی میان آنها به نوعی صادر کننده اندیشه ها و مفاهیم گفتمانی نیز هست.یکی از اهداف کشور هایی مثل روسیه که در فشار و تحریم هستند این موضوع است تا به این طریق راه های تنفسی جدیدی برای خود باز کند.قاره آفریقا و آمریکای لاتین جزو این مراکز تنفسی به شمار میروند، به دلیل بکر بودن و موقعیت جغرافیایی مهم، کشورهای قدرتمند دنیا برنامه های ویژه و عملیاتی برای اعمال نفوذ و ایجاد روابط اقتصادی و سیاسی با این کشورها دارند.

در راستای همین توضیحات سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، در سفری به چهار کشور آمریکای لاتین رویکرد تقویت قدرت سیاسی مسکو و افزایش مشارکت های رو به رشد اقتصادی دراین منطقه را دنبال میکند1. لاوروف در این سفر با سران کشورهای برزیل، ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا دیدار کرد و همچنین دیدار دیگری با فرستادگان بولیوی در ونزوئلا داشت. لاوروف از این فرصت استفاده کرد و ایده گفتمانی جدیدی که در جهان درحال گسترش است را بار دیگر مطرح کرد جهان چند قطبی ؛ دنیا در حال تجربه انقلابی است که در آن قدرت های غربی در حال تضعیف هستند و جهان چند قطبی جدید در حال ظهور است.

امتیازات شرکای روسیه در آمریکای لاتین

اقداماتی که روسیه در منطقه آمریکای لاتین در حال برنامه ریزی است صرفا درافتتاح پروژه خاص یا توافق جنجالی خلاصه نمیشود درواقعیت امر زمینه‌ چینی برای نقشه راه همکاری جدید و قوی‌تر بین روسیه (چین) و بازیگران فعال منطقه ای برای حمایت ازگفتمان جدید نظام چند قطبی و حمایت از این کنشگران آمریکای لاتین به‌عنوان اعضای جدید است.

یکی دیگر از اقدامات مهم که نظم بین الملل مستقر را به چالش میکشد حمایت از دلارزدایی در اقتصاد جهانی است.امری که چین( روسیه ، هند ،ایران و....) امروزه به شدت به دنبال اجرایی کردن آن هستند. مکانیزم دیگری که چین و روسیه در حال برنامه ریزی هستند فعال کردن سازمان های موازی در مناسبات بین المللی است که به دنبال حل مشکلات جهانی خارج از چارچوب سازمان ها و نهاد های غربی است. کشورهایی که به این تغییرات واکنش مثبت نشان داده اند شامل برزیل، روسیه، هند، چین ، ایران و آفریقای جنوبی است.

غرب به دنبال ایجاد محدودیت های جدی برای کشورهای به اصطلاح ناراضی نظم جهانی مستقراست در مواجهه با تلاش‌های غرب برای منزوی کردن این کشورها، هماهنگی میان این جبهه که اتحاد های بین المللی قوی نیز دارند از جمله سازمان شانگهای و گروه بریکس عمیق‌تر می‌شود.

علاوه بر همکاری اقتصادی بریکس، این سازمان وارد فاز سیاسی نیز شده است و به پیشنهاد رئیس جمهوربرزیل خواستار تشکیل گروهی مشابه گروه 20 است که شامل همه کشورهای بریکس می شود تا در مورد اقدامات صلح آمیز در اوکراین مذاکره کنند.

باردیگر به آمریکای لاتین باز میگردیم. اقدامات کشورهای امریکای لاتین برای نزدیک شدن به چین و روسیه چگونه بر سیاست ایالات متحده در قبال آنها تاثیر میگذارد.

منافع اصلی روسیه(چین) در آمریکای لاتین سیاسی است. هدف آن تأثیرگذاری بر منطقه است تا بتواند خود را از انزوا تحمیلی خارج کند و در برابر نفوذ ایالات متحده عرض اندام کند.

روسیه خود نه منابع و نه قابلیت اقتصادی برای تبدیل شدن به شریک اصلی کشور های آمریکای لاتین را ندارد و از این جهت قادر به رقابت با سرمایه گذاری ایالات متحده نیست. با این حال، استدلال هایی که روسیه برای گذار به نظام چندقطبی مطرح می کند در منطقه طرفدار دارد و در نهایت می تواند بر کشورهای زیادی تأثیر بگذارد، حتی اگر چین در برنده این مناقشه و منازعه باشد به نفع روسیه نیز است.

با این حال، با توجه به روابط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بین آمریکای لاتین و ایالات متحده 2 جابجایی نفوذ ایالات متحده با روسیه(چین) آنقدر که روسیه یا دیگر بازیگران فعال این قاره فکر میکنند ساده نیست. سیاست ایالات متحده اکنون با یک چالش دوگانه روبرو است: اول، سیاست ایالات متحده در قبال قدرت های متوسطی مانند برزیل چگونه تنظیم شود تا عملیاتی تر باشد؟ و دوم چگونه کمک های ایالات متحده منجر به روی کار آمدن متحدین خود در این منطقه شود.

از جهت اجتماعی بخش زیادی از مردم کشورهای منطقه آمریکای لاتین به دلیل سابقه دیرینه دخالت ایالات متحده3 در این قاره اطمینان و اعتمادی به آنها ندارند به ویژه زمانی که این کشور تلاش می کند نگرانی های جدی در مورد نفوذ کشورهای دیگری مانند چین و روسیه در منطقه را بزرگنمایی کند.

در جمع بندی این مطلب باید به تشکیل جهان چند قطبی اشاره کنیم که روز به روز با جدیت بیشتری دنبال می‌شود. آنچه برای ایران اهمیت دارد تشخیص منافع حاصل از جبهه بندیهای جدید در نظام بین الملل است، امری که در تاریخ کشور ما به دلیل فقر علمی و اطلاعاتی حاکمان همیشه کشور را با ضرر و زیان جدی مواجهه می‌کرد. امروزه این عقب افتادگی ها به لطف نظام بر آمده از جمهوری اسلامی به حداقل خود کاهش یافته است و ما شاهد تصمیم گیری درست در این بزنگاه تاریخی خواهیم بود.

https://tass.com/politics/1605357.1

https://www.cfr.org/report/us-latin-america-relations2

3.https://miscellanynews.org/2021/04/07/opinions/mainstream-media-ignores-history-of-u-s-interference-in-latin-america-when-discussing-surge-in-migrants-at-the-border/