آفریقا طی قرن ها یک قاره مظلوم بوده و در سیاست جهانی فاقد جایگاه خاصی بوده است و در عین حال که رنج می‌کشید، برای کشورهای دیگر ثروت فراهم می‌کرد. تا چندی قبل نیز مفاهیمی مانند فقر، عقب ماندگی و درگیری‌های مداوم به آفریقا نسبت داده می‌شد. اما حالا این منطقه به سرعت در حال رها کردن خود از این برداشت و ذهنیت کلیشه ای است و بر اساس برخی برآوردهای نهادهای مهم اقتصادیِ بین‌المللی نظیر صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی، این قاره میزبان شماری از کشورهایی است که سریع ترین و قابل توجه ترین روندهای رشد و توسعه اقتصادی را به ثبت می‌رسانند. [1]
وجود چنین شرایطی، قاره آفریقا را به عرصه رقابت میان قدرت های بین المللی تبدیل کرده است و کشورهای غربی تلاش می‌کنند در این رقابت شکست نخورند به همین جهت در پایان سال گذشته میلادی «واشنگتن» اجلاس سران «آمریکا و آفریقا» را برگزار کرد که ضمن آن وعده سرمایه گذاری 55 میلیارد دلاری برای اقتصاد این منطقه را داد. پیش از آن « کاخ سفید » اقدام به انتشار « استراتژی آمریکا در قبال کشور های جنوب صحرای آفریقا» کرد. در این سند از قول «آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه آمریکا آمده است: آفریقا آینده را تعیین خواهد کرد ؛ نه تنها آینده مردم آفریقا ، بلکه آینده جهان را . چندی قبل « امانوئل ماکرون » رئیس جمهور فرانسه نیز از آغاز « سیاست مسئولانه جدید » در قاره آفریقا خبر داده بود. [2]
با وجود تلاش غرب برای نفوذ بیشتر در آفریقا بسیاری از کشورهای این قاره نگرش مثبتی در رابطه با نفوذ غرب ندارند و روسیه را جایگزین مناسبی برای کشورهای غربی می‌دانند و این به دلیل آن است که از روسیه هیچ نوع سابقه منفی، اقدامات مُخرّب استعماری و ضد آفریقایی در این قاره وجود ندارد. این در حالی است که قرن ها ظلم، استثمار و بهره کشی غرب خصوصا (آمریکا، انگلیس، فرانسه، اسپانیا و... ) از ملت های آفریقایی در تاریخ قاره سیاه به ثبت رسیده است. [3]
روسیه در سال های اخیر مشارکت نظامی در کشورهای آفریقایی را گسترش داده و بعد از بحران اوکراین نیز نقش مهمی در تامین مواد غذایی مورد نیاز این قاره ایفا کرده است و بر اساس اخبار منتشر شده از نشستی که به تازگی در سن پترزبورگ با حضور سران کشورهای آفریقایی به دعوت پوتین برگزار شد قرار است تعامل بین کشورهای آفریقایی و روسیه شدیدتر و متنوع تر شود. در بیانیه پایانی این نشست آمده است: فدراسیون روسیه و کشورهای آفریقایی بر لزوم اصلاح سازمان تجارت جهانی برای تضمین یک سیستم باز و فراگیر تجارت جهانی توافق دارند. [4]
وجود چنین شرایطی باعث نگرانی کشورهای غربی شده است، خصوصا آنکه زیر ساخت های تجاری آفریقا راهی برای دور زدن تحریم های غرب علیه روسیه است به همین جهت برای سیاست گذاران و ناظران غربی پویایی تعامل مسکو با آفریقا قابل توجه است؛ تا حدی به دلیل نگرانی های ژئوپلیتیکی، تا حدی برای ملاحظات رقابت اقتصادی و تا حدودی به این دلیل که بسیاری در غرب معتقدند سیاست غرب علیه روسیه با شکست مواجه شده است و ناتوانی در وارد کردن آسیب های اقتصادی شدیدتر به روسیه تا حدی ناشی از این واقعیت است که بقیه کشورهای جهان حاضر به پیروی از غرب نبودند. [5]
نگرانی غرب از نفوذ روسیه در کشورهای آفریقایی سبب شد غرب تلاش کند تا نگرش منفی در این قاره علیه روسیه به وجود آورد تا جایی ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه را برای نا امنی غذایی میلیون ها نفر در جهان بلاخص آفریقا متهم کرد.
در همین رابطه، چندی پیش یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا به نیوزویک گفت: همزمان با تلاش اقتصادهای آفریقایی برای بازسازی از آسیب‌‌های همه گیری، خشکسالی و اثرات مخرب تغییرات اقلیمی، حمله بی دلیل روسیه به اوکراین، روند افزایش قیمت مواد غذایی و کالاها - به ویژه گندم ، کود و روغن خوراکی - را تشدید کرده است. [6]
تلاش‌‌های غرب در راستای تخریب روابط آفریقا و روسیه در تمام سطوح از جمله سیاسی، اقتصادی، ایدئولوژیکی و حتی محیط زیستی مشهود است اما رویگردانی کشورهای آفریقایی از غرب بیانگر آن است که روز به روز ساکنان این قاره ، تفاوت سیاست های مسکو از بلوک غرب را می بینند ؛ اینکه علیه کشور های ثالث هدایت نمی‌شود و به دنبال توسعه مشارکت های برابر است به همین جهت شمار فزاینده ای از کشورهای آفریقایی دیگر تمایل ندارند یک منبع مواد خام برای غرب باشند، آن ها می‌خواهند از منابع خود برای توسعه داخلی بهره ببرند نه اینکه منابعشان در راستای منافع کشورهای غربی صرف شود. [7]
مرضیه شریفی
[1] https://www.alef.ir/news/4020418056
[2] https://www.farsnews.ir/news/14020416000240
[3] https://spnfa.ir/20230502/15818342
[4] https://www.khabaronline.ir/news/1794974
[5] https://www.tahlilbazaar.com/news/227034/
[6] https://www.irna.ir/news/85123073/
نظر
ارسال نظر برای این مطلب