هند؛ ماهی گیر آب های گل آلود



سفر چند روز گذشته نخست وزیر هند به ایالات متحده از ابعاد مهمی برخوردار است. در جریان این سفر که بعد از سفر وزیر دفاع آمریکا به این کشور انجام شد توافقات مهمی حاصل شد که نشان دهنده اهمیت دیپلماتیک این سفر است. مودی در حالی عازم آمریکاست که روابط اقتصادی هند با ایالات متحده در سال‌های اخیر تقویت شده است. تجارت بین دو کشور در سال ۲۰۲۲ به ۱۹۱ میلیارد دلار رسید.مودی قرار است پس از سخنرانی در کنگره آمریکا با جو بایدن، رئیس جمهور این کشور در کاخ سفید دیدار کند. این دیدار در حالی صورت میگیرد که هند بارها اعلام کرده است در جنگ اوکراین و روسیه بی طرف است و در حال تلاش برای گفتگو با رهبران دو کشور برای ایجاد صلح است1.

این سفر از ابعاد اقتصادی ، سیاسی مهمی برخوردار است.

در بعد اقتصادی هند با بازیگری مستقل خود در ماه های اخیر توانست از سوی اعتماد روسیه را جلب کند و به این کشور کمک نماید تحریم های اقتصادی تحمیلی غرب را دور بزند و حتی در مقاطعی نفت و گاز تحریمی روسیه را به کشور های مختلف علی الخصوص اروپا صادر نماید2 و در این حین سرمایه مادی بادآورده ای را به اقتصاد خویش وارد نماید. از سوی دیگر با دیپلماسی قوی که سیاستگذاران هندی در حال نمایش آن هستند امتیازاتی از غرب میگیرند که حمایت این کشور به روسیه را کند تر نمایند. این بازی هوشمند و پیچیده با توجه به جایگاه ژئوپلوتیک هند و دسترسی های جغرافیایی این کشور با زیرکی خاص هند باعث پیشرفت هر چه بیشتر این کشور خواهد شد و در رقابتی که با چین برای توسعه دارد ابزار قدرمندی را در اختیار این کشور قرار داده است. در سفر اخیر نخست وزیر مودی به ایالات متحده قراردادهای مختف نظامی اعم از خرید پهباد و انتقال فن آوری موتور های هواپیمای جنگی از جمله آنها بود. سرمایه گذاری در صنعت فلزات پیشرفته و صنایع نیمه هادی نیز از جمله قراردهای مهم انعقادی هند می باشد3.

بعد سیاسی که کشورهای غربی سعی دارند القا کنند نزدیکی بیشتر هند به جبهه غربی است که با هوشمندی کشور هندوستان این طراحی در نشست خبری دو رییس کشور شکست خورد. در این نشست خبری مودی نخست وزیر هند با تاکید بر شروع نظم جدید بین الملی در جهان4، آینده روابط بین الملل را در جهان چند قطبی خلاصه کرد و با این اشاره نقش کشورهای دیگر از جمله چین و خود هند و روسیه و بقیه کشورهایی که در تلاش برای ایفای نقش جدید در جهان دارند را ترسیم نمود.

تغییر در نظم بین الملل دیگر یک شعار ایدئولوژیک محسوب نمیشود و کشور های مختلف دنیا در حال استفاده از این ادبیات برای تغییر مسیر و انتخاب راه آینده خود هستند.

نکته تاریخی که در بحث اهمیت دادن جبهه غرب به کشور هند دارند طراحی کلاسیک ایالات متحده است که هر زمانی که در جبهه با دشمن خود به مشکل بر میخوردند سعی در تضعیف قدرت های طرف مقبال می نماید .در گذشته یکبار ایالات متحده با طراحی پیچیده ای که انجام داد چین کمونیستی را از اتحاد هر چه بیشتر با شوروی جدا کرد(استراتژی کیسینجر) و با این برنامه اختلافات دو کشور چین وشوروی جدی شد. این طراحی باعث تضعیف شوروی شد و آن حمایتی که در سال های اولیه دوکشور از هم داشتند را به حاشیه برد و خیلی از تحلیل گران معتقدند یکی از علت های سقوط امپراطوری شوروی همین سست شدن روابط با چین و عدم حمایت های این کشور از مسکو دانستند5. اما در سوی دیگر ماجرا این طراحی باعث قدرتمند شدن چین شد که در دو دهه بعد این قدرتمندی گریبان ایالات متحده را گرفت و چه بسا سیاستگذاران غربی را از این طراحی پشیمان کرد.باید دید هند نیز مانند چین از رقابت جهان غرب با شرق همانند چین کمونیستی استفاده خواهد کرد و در سال های آینده شاهد هندی با انتخاب جبهه خود خواهیم بود ؛ حتی اگر هند در مسیر آینده خود همانند چین عمل نکند حداقل در راستای پیشرفت خود همزمان از مزیت ها و برگ های برنده جبهه شرق و غرب برای توسعه خود استفاده کرده است6 و این برای کشوری که در طول تاریخ دارای تمدن دیرینه بوده است یک پیروزی محسوب میشود. بازگشت هند به قدرت در راستای تلاش ایالات متحده برای تحت شعاع قراردادن قدرت چین می باشد امری که چین با دقت تمام در حال بررسی این موضوع است و در این رهگذار بازیگری ایران در این طراحی میتواند مزایای نسبی برای تهران به ارمغان بیاورد7.

 امیرعلی یگانه

 1. https://www.rand.org/blog/2023/03/india-can-bridge-the-us-russia-divide-over-ukraine.html

2. https://www.politico.eu/article/eu-india-summit-russia-oil-sanctions-subrahmanyam-jaishankar/

3. https://www.nytimes.com/2023/06/22/us/politics/biden-modi-state-visit.html

4. https://www.aljazeera.com/news/2023/6/22/biden-welcomes-modi-to-white-house-in-closely-watched-visit

5. https://www.ipis.ir/portal/subjectview/630801/%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A8%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%D9%88-%DA%86%DB%8C%D9%86

6.https://farhangemelal.icro.ir/news/9158/%D8%AF%DB%8C%D9%BE%D9%84%D9%85%D8%A7%%B3%DB%8C-%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D9%87%D9%86%D8%AF-%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%AA-%D9%86%D8%B1%D9%85-%D9%88-%D9%85%D8%AD%D8%AF%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B9%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA

7. https://www.csis.org/analysis/india-iran-cooperation-chabahar-port-choppy-waters