پپس‌لرزه‌های سیاسی فرار آمریکا از افغانستان

نشریه امریکایی واشنگتن‌اگزمینر تصویر روی جلد ۲۴ آگوست خود را به خروج امریکا از افغانستان اختصاص داده بود. این تصویر کاریکاتوری است از رئیس‌جمهور امریکا جو بایدن که به دنبال هلیکوپتر امریکایی می‌دود، در حالی که تعداد زیادی از نیرو‌های طالبان در پس زمینه او را تعقیب می‌کنند. چهره بایدن حاکی از ترس و وحشت شدید او است و اگزمینر برای کاریکاتور خود این عنوان را انتخاب کرده است: «بایدن فرار می‌کند.» این کاریکاتور به خوبی پس‌لرزه‌های سیاسی فرار امریکا از افغانستان را در داخل محافل سیاسی امریکا نشان می‌دهد که قابل انتظار بود و به خصوص رقبای جمهوریخواه برای تضعیف بایدن و متحدان دموکراتش بیشترین بهره‌برداری سیاسی را از این اتفاق خواهند کرد. با این حال، به نظر می‌رسد که پس‌لرزه‌های این اتفاق محدود به داخل امریکا نیست و آثار آن در آن سوی آتلانتیک نیز مشاهده می‌شود.
تونی بلر در زمان تهاجم غرب به افغانستان در ۷ اکتبر ۲۰۰۱ نخست‌وزیر انگلیس بود و حالا مقاله‌ای در مورد خروج امریکا و متحدان غربی‌اش از افغانستان نوشته و «ر‌ها کردن» افغانستان را «ابلهانه، خطرناک و غیرضروری» دانسته و این اقدام امریکا و ناتو را محکوم کرده است. هرچند که بلر سال‌ها است مقام رسمی در انگلیس ندارد، اما نشست ویژه پارلمان انگلیس برای بررسی اوضاع افغانستان نشان داد که نمایندگان پارلمان نیز از شرایط فعلی ناراضی هستند و حتی برخی از آن‌ها سخنان تندی را علیه بایدن بیان کردند. تام توگندات از حزب محافظه‌کار و نظامی سابق یکی از این نمایندگان بود که سخنان بایدن در مورد زیر سؤال بردن تلاش نیرو‌های امنیتی افغانستان برای مبارزه با طالبان را «شرم‌آور» دانست و نماینده‌ای از حزب کارگر نیز اظهارات بایدن در این مورد را «ننگین و نادرست» خواند و اد دیوی، رهبر حزب لیبرال دموکرات نیز گفت که خروج امریکا از افغانستان نه فقط یک اشتباه بلکه یک «اشتباه قابل اجتناب» است. باید توجه داشت که چنین سخنانی از سوی نمایندگان انگلیس سابقه نداشته و این نخستین باری است که پارلمان انگلیس به این تندی از سیاست رئیس‌جمهور امریکا حرف می‌زند.
روشن است که انگلیسی‌ها با وجود اینکه به شدت نسبت به تصمیم بایدن برای فرار از افغانستان سرخورده شده‌اند، زیرا هنگام تهاجم به این کشور، شریک اصلی امریکا بودند و کمترین انتظاری که داشتند این بود که بایدن آن‌ها را در جریان فرار خود بگذارد، اما نه تنها این کار را نکرد بلکه هنگام سقوط کابل به دست طالبان، تا ۳۶ ساعت به تماس‌های بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلیس نیز پاسخ نداد. در واقع، حالا مشخص شده که بایدن نه تنها جانسون بلکه با دیگر متحدان اروپایی خود در مورد برنامه و نحوه خروج امریکا از افغانستان مشورت نکرده بود. تردیدی نیست که واکنش به این نوع عملکرد رئیس‌جمهور امریکا تنها در حد اعتراض‌های سیاسی نخواهد بود و بر سیاستگذاری دولت‌های غربی تأثیر خواهد گذاشت. برای مثال، فدریکا ساینی فاسانوتی، عضو ارشد در مرکز امنیت، استراتژی و فناوری اندیشکده بروکینگز، معتقد است که این سیاست بایدن باعث می‌شود رهبری ایتالیا برای توضیح دادن در این زمینه برای مردم ایتالیا و به خصوص خانواده‌های کشته‌شدگان و زخمی‌ها و معلولان، کار بسیار دشواری داشته باشد. به عقیده فاسانوتی، دولت بایدن از ابتدای کار خود شعار و قول «بازگشت امریکا به چندجانبه‌گرایی» داده بود، اما حالا معلوم شده که به این تعهد بازنگشته و در نتیجه، «مدت زیادی طول خواهد کشید تا رم تمایل پیدا کند دوباره در این نوع مأموریت به واشنگتن بپیوندد.» این سخن تحلیلگر ارشد ایتالیایی نشان می‌دهد که از این پس و دست کم تا زمان طولانی، امریکا برای تشکیل ائتلاف‌های نظامی با متحدان اروپایی‌اش مشکل داشته باشد و به سختی خواهد توانست آن‌ها را متقاعد به مشارکت در مأموریت‌ها نظامی کند، زیرا تجربه افغانستان به آن‌ها نشان داده که هزینه این نوع مأموریت‌ها تا چه اندازه سنگین است گذشته از اینکه واشنگتن به راحتی شانه از زیر بار مسئولیت خود خالی می‌کند.