بحران اوکراین عرضه جهانی گندم را به طور قابل توجهی مختل و قیمت محصولات حیاتی را منفجر خواهد کرد. کارشناسان حوزه امنیت غذایی در خصوص آثار ادامه دار این تهدید بر کشورهای متکی به واردات در خاورمیانه و شمال آفریقا اعلان خطر می‌کنند.
با هدف قرار گرفتن بنادر اوکراین توسط ارتش روسیه[۱] ممکن است صادرات از اوکراین به شدت کاهش یابد یا حتی به طور کامل متوقف شود که این مسئله معامله گران این حوزه را نسبت به صادرات از اوکراین به شدت ترسانده است. از سوی دیگر با توجه به تحریم‌های سنگین و گسترده غرب علیه بزرگترین تولید کننده گندم جهان یعنی روسیه، شرکت‌های بین المللی علی رغم داشتن روابط تجاری طولانی مدت در این کشور، در حال خروج و قطع همکاری‌ها با مسکو هستند.
توقف خدمت رسانی بسیاری از شرکت‌های بین‌المللی در روسیه، تعطیلی دفاتر شرکت‌ها و برندها معروف و متوقف کردن قراردادهای تجاری مشترک بخشی از محدودیت‌هایی بوده که در روزهای گذشته علیه مسکو اجرایی شده است. در این راستا ایالات متحده، اتحادیه اروپا، بریتانیا، ژاپن، کانادا، تایوان و نیوزلند از مجموعه‌ای از تحریم‌ها علیه روسیه رونمایی کردند که شبکه مالی و درآمدی روسیه را مورد هدف قرار می‌دهد. و این یعنی قدرت‌های غربی در حال اجرای برنامه ای با هدف «فلج کردن اقتصاد روسیه» هستند. این شرایط موجب شده است با گذشت حدود ده روز از این درگیری، قیمت گندم به بالاترین حد خودبرسد.
درهمین رابطه «جوزف گلوبر»، پژوهشگر ارشد موسسه تحقیقات سیاست غذایی بین‌المللی[۲] گفت: «ما در مورد عاملی صحبت می‌کنیم که واقعاً تولید را مختل می‌کند. تداوم جنگ در منطقه‌ای که به سبد نان جهان شهرت دارد، بسیار نگران کننده است.»
در سال‌های اخیر، خشکسالی های منطقه‌ای و همه گیری جهانی کرونا منجر به کاهش شدیدِ تولید و افزایش به تورم شده بود و بازارهای جهانی هنوز هم به شدت تحت فشار ناشی از شرایط مبتلابه آن هستند. «آنا سوانسون»، پژوهشگر اقتصاد بین الملل در نیویورک تایمز در گزارشی نوشت «قیمت جهانی مواد غذایی هم اکنون به دلیل آثار همه گیری جهانی کرونا بر حمل و نقل، افزایش هزینه‌های کشاورزی و آب و هوای نامساعد افزایش یافته و گندم نیز از این قاعده مستثنی نیست. بر اساس اطلاعات صندوق بین المللی پول از آوریل ۲۰۲۰ تا دسامبر ۲۰۲۱ قیمت گندم ۸۰ درصد افزایش یافت.»[۳] بر اساس گزارش قیمت خرید آتی هر بوشل گندم در هفته گذشته به ۱۰ دلار و ۵۹ سنت یعنی بالاترین رقم ۱۴ سال اخیر رسیده است.[۴]
در واقع این بحران فشارهای اقتصادی موجود را افزایش داده که این تحول در حوزه‌هایی همچون انرژی – نفت، گاز و زغال سنگ – تا تشدید کمبود کود در مصارف کشاورزی.[۵] اما چیزی که در کوتاه مدت مقامات ارشد سازمان‌های بین‌المللی و کارشناسان امنیت غذایی را بیش از همه نگران کرده است اختلال در عرضه جهانی گندم است.
این درگیری صادرات اوکراین از شهرهای بندری در دریای سیاه را که توسط نیروهای روسی محاصره شده‌اند، به طور کامل متوقف کرده است. شرکت‌های کشاورزی ایالات متحده که در اوکراین فعال هستند دفاتر و تاسیسات خود را در این کشور در پاسخ به حمله روسیه تعطیل می‌کنند. شرکت آرچر دانیلز میدلند گفت که فعالیت خود را در اوکراین متوقف کرده است جاییکه بیش از ۶۳۰ نیرو داشته‌اند. به طور مثال شرکت بانج که غول کشاورزی آمریکایی است و بیش از هزار کارگر در اوکراین دارد. به‌طور موقت فعالیت خود را در دو کارخانه فرآوری در این کشور به حالت تعلیق درآورده است. شرکت کارگیل نیز گفت که یک کشتی جاره ای آن مورد اصابت یک پرتابه از ساحل اوکراین در دریای سیاه قرار گرفته است.
در روسیه هم، تحریم‌های گسترده غرب در حال حاضر تأثیر قابل‌توجهی – اگر چه غیرمستقیم – بر صادرات گندم و سایر محصولات حیاتی دارد، زیرا صنعت مالی که تجارت کالاهای این کشور را تضمین می‌کند در لیست سیاه قرار گرفته و شرکت‌های حمل و نقل دریایی جهانی اعلام کرده اند که فعالیت خود را در روسیه متوقف خواهند کرد.
در همین رابطه در نمودار زیر تعداد اقدامات محدودکنندهی اعمال شده علیه روسیه را از ۲۲ فوریه تا ۱۰ مارس ۲۰۲۲ مشاهده میکنید. بر اساس داده های این نمودار در ۲۳ فوریه ۲۰۲۲، پس از به رسمیت شناختن جدایی‌طلبی دونتسک و لوهانسک ، اتحادیه اروپا ۳۵۸ اقدام محدودکننده و در ۲۵ فوریه یک روز پس از آن که دولت روسیه حمله نظامی به اوکراین را آغاز کرد. سوییس ۳۶۱ تحریم علیه را علیه افراد، شرکت‌ها و سایر اهداف در روسیه اعمال کرده‌اند.[۶]
بدیهی است اثر واقعی این تحریم‌ها را می‌بایست در طول زمان تحلیل کرد. اما در مورد اثرات اولیه، شواهد حاکی از گسست سریع روسیه از اقتصاد جهانی است و این خبر از بحرانی قریب الوقوع در حوزه امنیت غذایی می‌دهد.
نظر
ارسال نظر برای این مطلب