با خروج یکجانبه آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ و اعمال تحریم‌ها علیه ایران، ۷ میلیارد دلار طلب ایران از کره جنوبی بابت فروش محصولات پتروشیمی و فراورده‌های نفتی در بانک‌های این کشور مسدود شد. کره جنوبی از کشورهایی بود که بعد از خروج آمریکا از برجام،‌ با تحریم‌های این کشور علیه ایران همراهی کرد. کاهش شدید خرید نفت از ایران و بلوکه کردن پول‌های ایران از مهم‌ترین این همراهی‌ها به حساب می‌آید. اگرچه طی سال‌های اخیر خبرهای زیادی درباره آزادسازی منابع ارزی ایران در کره منتشر شده اما در عمل به دلیل برخی کارشکنی‌ها اتفاقی رخ نداده است. به دنبال عدم پرداخت بدهی ایران از سوی کره جنوبی، رئیس جمهوری ایران لایحه ارجاع اختلاف بین بانک مرکزی ایران و کره جنوبی را برای رئیس مجلس ارسال کرد و در صورت تبدیل این لایحه به قانون، ایران برای استرداد مطالبات خود از کره جنوبی شکایت می‌کند و دولت ایران به دنبال آن است که در سطح بین‌المللی اقدامات حقوقی لازم را برای استرداد طلب خود از کره پیگیری کند.[1]

شکایت ایران از کره‌جنوبی بر مبنای ماده۱۲ موافقت‌نامه تشویق و حمایت از سرمایه‌گذاری بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری کره مصوب سال۱۳۸۲ صورت گرفته است. طبق این ماده هر اختلاف حقوقی بین سرمایه‌گذار یکی از طرف‌های متعاهد و طرف متعاهد دیگر که مستقیما از سرمایه‌گذاری ناشی شده باشد، باید به‌صورت دوستانه بین دو طرف ذی‌ربط حل و فصل شود. اگر این اختلاف ظرف مدت ۶ ماه از تاریخی که به‌صورت کتبی توسط یک طرف به طرف دیگر اطلاع داده‌شده، حل ‌و فصل نشود، باید بنا به درخواست و اختیار سرمایه‌گذاران به دادگاه ارجاع شود. این دادگاه می‌تواند دادگاه صالح طرف متعاهدی که سرمایه‌گذاری در قلمرو او صورت گرفته است، یک دیوان داوری ویژه یا درنهایت کنوانسیون ایکسید باشد.[2]

 پس از روی کار آمدن جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا این انتظار می‌رفت تا کره جنوبی در رفتار و سیاست‌های خود تغییر داده و اموال ایران را آزاد کند. در همین راستا دولت بایدن به سئول اجازه داد تا در قالب واحد پول خود بدهی ایران به سازمان ملل را پرداخت کند.  مقامات سئول پیش از این گفته بودند، سرنوشت پول‌های بلوکه‌شده به نتیجه مذاکرات هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی بستگی دارد. این در حالی است که طی سال‌های اخیر به کرات مقامات کره جنوبی با واشنگتن رایزنی و گفت‌وهایی را درباره موضوعات مرتبط با ایران داشته‌اند. نمونه آن گفت‌و گوهای چوی جونگ کان، معاون وزیر امور خارجه کره جنوبی و وندی شرمن، قائم مقام وزیر خارجه آمریکا بود. پس از این دیدار و گفت‌وگو، وزارت امور خارجه کره تایید کرد که مقامات دو کشور درباره مسائل ایران گفت‌وگو کرده‌اند که ظاهرا منظور از آن دارایی‌های بلوکه شده ایران در بانک‌های کره‌ای تحت تحریم‌های آمریکا بوده است.  کره جنوبی سیاست خود برای آزاد سازی پول‌های بلوکه شده ایران را تغییر نداد تا ایران مجبور شد اقدام و عزم جدی کرده و موضوع را با شکایت رسمی پی‌گیری کند. بنابراین طی مدتی که دولت جدید آمریکا روی کار آمده نه تنها تغییری در سیاست‌های کره دیده نشده بلکه برخی اقدامات آن ها به نوعی توهین و گستاخی به مردم ایران تلقی می‌شود، این ضرورت احساس می‌شد تا جمهوری اسلامی ایران اقدام جدی‌تری را در این زمینه در دستور کار قرار دهد.[3]

این شرایط بر مبادلات تجاری دو کشور نیز تاثیر منفی گذاشته است. بالاترین سطح مبادلات ایران با کره جنوبی در سال‌های ۹۵، ۹۶ و ۹۷ بود که در آن سال‌ها مبادلات غیرنفتی بین ایران و کره جنوبی چیزی در حدود ۶ تا ۸ میلیارد دلار بود اما اکنون این رقم مجموعا برای سال ۱۴۰۱ حدود ۸۲۰ میلیون دلار و برای ۳ ماهه امسال هم ۱۷۶ میلیون دلار بوده است که صادرات ایران به کره جنوبی تقریبا ۱۷ میلیون دلار و میزان واردات ایران از کره جنوبی هم حدود ۱۵۹ میلیون دلار بود که کمتر از یک درصد کل تجارت ایران با سایر کشورهای جهان است.[4]

شکایت ایران این پیامد را به دنبال دارد که کره‌ای ها باید بدانند که ایران بر سر قضیه پول‌های بلوکه شده بسیاری جدی است و تمام تلاش خود را برای احقاق حقش به کار می‌برد. آن‌ها باید متوجه باشند با دست پس زدن و با پا پیش کشیدن و اما و اگر در آزادسازی دارایی‌های ایران تنها صورت مسئله را پاک می‌کنند، باید متوجه باشند اقدامات آن‌ها نمی‌تواند ایران را از خواسته حقیقی و اصلی خود دور کند.

محمدصالح قربانی


[1] mashreghnews.ir

[2] fararu.com

[3] Tabnak.ir

[4] hamshahrionline.ir