چرا بن سلمان بزرگترین برنده سفر اردوغان به عربستان است؟ عبدالباری عطوان سردبیر روزنامه اینترنتی رای الیوم با اشاره به سفر اردوغان به عربستان در سرمقاله این روزنامه نوشت: مصادف شدن این سفر – که به درخواست و اصرار اردوغان و اکراه طولانی عربستان انجام شد- با اعلام توقف پخش شبکه «مکملین» وابسته به اخوان المسسلمین و تعطیلی تمامی دفاتر آن در استانبول و انتقال آنها به کشورهای دیگر، تصادفی نبود و چه بسا شبکه های دیگری نظیر الشرق که ریاست هیئت مدیره ان را ایمن انور مخالف مشهور دولت مصر برعهده دارد نیز به این شبکه بپیوندد.
سیاست محاصره بن سلمان علیه ترکیه که در بستن درهای این کشور به روی صادرات ترکیه و به حداقل رساندن سفر گردشگران سعودی به ترکیه نمود یافت، رئیس جمهور ترکیه و اقتصادش را به لبه پرتگاه کشاند و او را وادار کرد که به تمامی شرط های عربستان پاسخ دهد که مهمترین آنها بستن نهایی پرنده ترور جمال خاشقجی و فراتر از آن، تحویل همه اسناد مربوط به آن به قوه قضائیه عربستان و بستن تمام درهای ترکیه به روی مخالفان سعودی بود.
بحران اقتصادی این روزهای ترکیه که شاید در سایه جنگ اوکراین افزایش هم یابد، تبدیل به قطب نمای حاکم بر همه سیاست های او در حال حاضر شده است و پشت پرده امتیازاتی قرار دارد که در همه سطوح داده است چون اردوغان یک سیاست مدار حرفه ای است که برای بقای خود و حزب خود در قدرت بویژه در سایه نزدیکی موعد برگزاری انتخاباتت ریاست جمهوری و پارلمانی به هر دری می زند.
این در حالی است که تورم در ترکیه به بیش از شصت درصد رسیده و احتمال افزایش آن نیز وجود دارد. لیره هم در برابر دلار سقوط کرده است و هزینه های بالای زندگی به منبع اصلی انتقادهای نخبگان ترکیه و فقرا که روز به روز برآنها افزوده می شود، تبدیل شده است. درآمدهای حاصل از گردشگری که به ۵۰ میلیارد دلار در سال می رسید، کاهش یافته است. به اینها باید خطر تروریسم را نیز اضافه کرد.
اردوغان که شانس خود و حزبش در نظرسنجی ها به نفع ائتلاف احزاب مخالف کاهش یافته، به خبرنگارانی که او را در سفر به عربستان همراهی می کردند گفت: مرحله شروع به دست آوردن دوستان و پرهیز از دشمن تراشی آغاز شده است و مهمترین نشانه آن توسعه روابط با همسایگان منطقه ای است. او فاش کرد که سفرش به عربستان به توافقی برای فعالسازی مجدد ظرفیت های اقتصادی بزرگ بین دو کشور از طریق فعالیت های جمع آوری سرمایه گذاران منجر شده است.
عربستان سعودی به دنبال خرید پهپادهای بیرقدار و انتقال صنایع ترکیه به عربستان است اما این موضوع به پیشنهادات و شرایط وسوسه انگیز سایر کشورهای رقیب بستگی دارد و ما در اینجا درباره چین و روسیه صحبت می کنیم و این در حالی است که بن سلمان به دنبال بومی سازی صنعت تسلیحات در عربستان و کاهش وابستگی به واردات از خارج است و ترکیه یکی از این گزینه هاست.
هنوز خیلی زود است که درباره مثبت یا منفی بودن نتایج سفر رئیس جمهور ترکیه به عربستان قضاوت کنیم اما شاخص های زیادی وحود داردکه تایید می کند که طرف سعودی ممکن است نظیر همتای مصری محتاط تر و کم انگیزه تر باشد جایی که اعتماد به رئیس جمهور تركيه به خاطر تزلزل و حجم ضرری که از طریق همراهی با اسلام سیاسی و مخالفت با سیاست دو کشور به ائتلاف سعودی- مصری وارد آورده، در حال نزول است.
آنچه این احتیاط را تایید می کند، اظهارات یک مقام بلندپایه سعودی در گفتگو با روزنامه گاردین است که در آن گفت: «این اردوغان بود که به سراغ ما آمد و موضع خصمانه او در قبال ما میلیاردها دلار هزینه برای او به همراه داشت و روابط تجاری براساس شرط و شروط ما خواهد بود».
سیاست های عربستان و ترکیه در دهه های گذشته و حتی در زمان امپراطوری عثمانی به دلیل رقابت شدید بین دو مرجع مکه و استانبول برای رهبری جهان اسلام بویژه اهل سنت خوب نبوده است و پذیرش اسلام سیاسی و انقلاب های بهار عربی توسط اردوغان از این منظر قابل درک است.
برخی کارشناسان امور عربستان و ترکیه، وجود نوعی طرح سه جانبه طولانی مدت سعودی- مصری و اماراتی را برای محاصره اقتصادی ترکیه با تمامی راهها و وسایل و تضعیف اقتصاد آن و سپس بهره برداری از این ضعف برای مطیع کردن آن در منطقه و دور کردن آن از قطر زمزمه می کنند زیرا پایگاههای نظامی ترکیه که اردوغان در منطقه العدیدید در نزدیکی دوحه برپا کرد، و تقویت آنها با بیش از سی هزار سرباز و همچنین پل هوایی ترکیه که برای شکستن محاصره این کشور احداث کرد، همه و همه به مقاومت قطر در برابر ائتلاف عربستان، مصر، امارات و بحرین -که تغییر رژیم دوحه جزو اهدافش بود- کمک کرد و همان طور که یک منبع آگاه در کشورهای حاشیه خلیج فارس هم به روزنامه رای الیوم گفتهُ،فراموش کردن این مواضع ممکن نیست.
عدم تمایل مصر برای توسعه روابط با ترکیه علی رغم امتیازات فراوان اردوغان و محافظه کاری این کشور برای عادی کردن روابط با قطر علی رغم توافقنامه آشتی «العلا» و سپرده گذاری پنج میلیارد دلار قطر در بانک مرکزی مصر و پاسخ ندادن عبدالفتاح السیسی به دعوت قطر برای سفر به دوحه، همه و همه نشانه هایی است که وجود چنین طرحی را تایید می کند علی الخصوص اینکه مصر و عربستان و امارات اکنون در بحران اوکراین در خندق روسیه و چین علیه آمریکا ایستاده اند و در کنفرانس ارسال سلاح برای ارتش اوکراین که با حضور ۴۳ کشور از جمله قطرُ ترکیه، اردن، مغرب و تونس و به دعوت بایدن در آلمان برگزار شد، هم شرکت نکردند.
شاید اردوغان در امر تجدید نظر جدی در سیاست هایش که منجر به انزوای منطقه ای و بین المللی او شد، بازگشت به سیاست به صفر رساندن مشکلات با همسایگان از موضع ضعیف و کوبیدن درهای همه غیر از مهمترین در یعنی سوریه دیر کرده باشد و همین موضوع تردیدهای زیادی را در مورد احتمال های موفقیت کودتای سیاسی جدید او ایجاد می‌کند
نظر
ارسال نظر برای این مطلب