تحرکات غربی‌ها و به‌ویژه آمریکایی‌ها در غرب آسیا اگرچه با شعار گسترش دموکراسی همراه بوده، درنهایت نتیجه‌ای جز بی‌ثباتی و هرج‌ومرج نداشته است. علی‌رغم تمام این معضلات و مشکلاتی که با حضور غربی‌ها به منطقه تحمیل‌شده است، باز هم شاهد فرش قرمز برخی کشورهای عربی برای بایدن و رفقایش هستیم.
حالا در آستانه سفر بایدن به منطقه شاهد موضع‌گیری‌های قابل‌توجهی هستیم که حتی رسانه منتسب به شورای عالی امنیت ملی کشورمان را نیز مجبور به واکنش کرده است. در چنین شرایطی و درحالی‌که «جو بایدن»، اولین سفر خود به غرب آسیا را به‌عنوان رییس‌جمهور آمریکا انجام می‌دهد، موضوع تشکیل ائتلاف پدافند هوایی مشترک در منطقه در کانون موردتوجه قرار گرفته است. «جان کربی»، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا در روزهای اخیر گفت که یکی از اهداف سفر بایدن به تل‌آویو و ریاض، تشویق کشورهای عربی به تقویت روابط امنیتی و روابط کلی با تل‌آویو است. کربی دراین‌ارتباط گفت که آمریکا بر هماهنگی سیستم‌های دفاع هوایی منطقه‌ای به‌عنوان گام اولیه در ائتلاف تاکید می‌کند، چون این ائتلاف می‌تواند پوشش موثری برای مقابله با ایران باشد. جان کربی همچنین مدعی شد: نگرانی زیادی در کل منطقه درباره ایران و قابلیت‌های موشکی فزاینده آن‌ها، علاوه‌بر حمایت از تروریسم وجود دارد و بایدن در جریان سفر خود به منطقه به‌دنبال پیگیری ایده یکپارچه کردن همه پدافندهای هوایی کشورهای عربی و تل‌آویو با هم است تا پوشش موثرتری برای مقابله با تهدید فزاینده ایران ایجاد شود. اگرچه مقامات آمریکایی تاکنون جزئیات کمی از همکاری نوپای پدافند هوایی مشترک در منطقه را اعلام کرده‌اند و مقامات برخی کشورهای عربی نیز حاضر به کنار آمدن با این ائتلاف نیستند اما طرح این موضوع نیز حساسیت‌هایی را در پی داشت.
هشدار شورای عالی امنیت ملی
پس از این اتفاقات، در روزهای اخیر نورنیوز، رسانه منتسب به شورای عالی امنیت ملی در حساب کاربری خود در توییتر نوشت که ایجاد شبکه یکپارچه پدافندی در منطقه ازسوی آمریکا با مشارکت، هدایت و مدیریت پنهان رژیم شرور صهیونیستی اقدامی تهدیدآمیز است. اگر اجرای چنین طرح‌هایی امنیت جمهوری اسلامی ایران را به‌هر شکل به خطر بیندازد قطعا با پاسخ قاطع اولیه به نزدیک‌ترین و در دسترس‌ترین اهداف روبه‌رو خواهد شد. پاسخ قاطع اولیه و پاسخ به دردسترس‌ترین اهداف، دو کلیدواژه مهم در واکنش شعام است؛ عنصرهایی که حساسیت ایران به این اتفاقات را بیش‌ازپیش به نمایش می‌گذارد. جدیت ایران پیش از سفر بایدن به منطقه می‌تواند پیام معناداری را به وی و متحدانش در منطقه مخابره کند؛ پیامی که حتی نشان‌دهنده بهره بردن تهران از قدرت سخت و بازدارنده خود است. اگر تهران در معتبرسازی این گزاره، موفق شود و طرف مقابل را به این ادراک برساند که هرگونه واکنشی محتمل است و هزینه‌های آن را برای آمریکا و متحدانش ترسیم کند، می‌تواند حداقل از تحقق چنین طرحی در مرزهای جنوبی خود جلوگیری کند یا از میزان اثرگذاری آن بکاهد؛ البته نباید از این موضوع نیز غافل شد که کشورهای عربی حتی با اتحادهای گذشته، قدم مهمی برنداشته‌اند و طرح عملیاتی شدن رویاهای آمریکایی‌ها در منطقه با توجه به پیشینه همکاری در این منطقه محلی از اعراب ندارد؛ البته این به معنای این نیست که ایران تحرکات علیه خود را کوچک شمرد و از مقابله با آن پرهیز کند؛ همان‌طور که در سال‌های اخیر کوتاهی‌های ناموجهی درباره گسترش حضور رژیم‌صهیونیستی در مرزهای جنوبی، شمالی و شمال‌شرقی خود انجام داده اما اکنون باید نسبت‌به پیشبرد چنین طرح‌های ضدایرانی بیش از گذشته هوشیار باشد و با مواضع قاطع و جدیت در اجرایی کردن آن بیش از گذشته با این تحرکات مقابله کند.
اظهارات ضدونقیض درباره طرح کذایی برای منطقه
پیش از اظهارات جان کربی درخصوص طرح جدید آمریکایی‌ها برای منطقه، یک مقام آمریکایی ناشناس هم گفته که ابتکار ائتلاف هوایی مشترک تحت نظر سنتکام است ولی ناتوی عربی نیست و هماهنگی میان تل‌آویو و شرکای عرب را برای مقابله با تهدیدات ایران فراهم می‌کند. پیش‌تر هم خبرگزاری رویترز در گزارشی به نقل از چهار منبع آگاه گزارش داده بود که آمریکا و رژیم‌صهیونیستی به دنبال ایجاد اتحادی امنیتی با کشورهای عربی هستند که هدف آن اتصال و ارتباط سیستم‌های دفاع هوایی کشورها به هم برای مقابله با حملات موشکی و پهپادی ایران در غرب آسیاست اما مذاکرات هنوز در مرحله اولیه است و پیشبرد آن با مقاومت چندین کشور عربی روبه‌رو شده است که از همکاری تجاری با تل‌آویو خودداری می‌کنند. «بنی گانتز»، وزیر جنگ رژیم اسرائیل گفته بود که اتحاد پدافند هوایی منطقه تحت فرماندهی آمریکا درحال عملیاتی شدن است و شاید با سفر بایدن تقویت شود. با وجود ادعاهایی که مقامات صهیونیستی درباره این ائتلاف منطقه‌ای داشته‌اند اما رویترز گفته است که کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس از علنی شدن چنین طرحی خودداری می‌کنند. یک منبع آگاه در واشنگتن نیز گفته است که اگرچه بایدن در اجلاس کشورهای عربی خلیج‌فارس به رهبری عربستان‌سعودی درباره هماهنگی امنیتی منطقه‌ای گسترده‌تر با تل‌آویو گفت‌وگو خواهد کرد اما انتظار نمی‌رود که در این مورد یک توافق رسمی اعلام شود. براساس گزارش رویترز، این طرح ایجاد شبکه‌ای از رادارها، آشکارسازها و رهگیرها بین عربستان‌سعودی، عمان، کویت، بحرین، قطر، امارات متحده عربی، عراق، اردن و مصر با کمک فناوری تل‌آویو و پایگاه‌های نظامی آمریکا خواهد بود و به کشورها به‌ویژه عربستان‌سعودی و امارات اجازه می‌دهد تا تهدیدات هوایی را قبل از عبور از مرزهای خود شناسایی کنند. یکی از منابع رویترز گفته است که پیشنهاد برای ایجاد یک سیستم تشخیص مشترک است که در آن هر کشوری که عضو باشد، سایرین را از حمله شناسایی‌شده مطلع خواهد کرد.
سعودی‌ها به‌دنبال تسلیحات تهاجمی
علاوه‌بر این و در شرایطی که قرار است بایدن چهارشنبه به منطقه بیاید و نهایتا در روز شنبه در نشست رهبران شورای همکاری خلیج‌فارس و سه کشور عراق، اردن و مصر در شهر جده شرکت کند، مقامات ارشد سعودی در ماه‌های اخیر و در جریان چندین ملاقات با همتایان آمریکایی خود در ریاض و واشنگتن، آنان را تحت‌فشار قرار داده‌اند تا سیاست فروش تسلیحات صرفا تدافعی را به عربستان کنار بگذارند. این موضوع در آستانه سفر «جو بایدن»، رییس‌جمهوری آمریکا به ریاض، ازسوی سه منبع آگاه تایید شده است.
به گفته دو منبع، جلسات و نشست‌های داخلی آمریکا همگی غیررسمی و در مراحل اولیه بوده و درحال‌حاضر هیچ تصمیمی در کار نیست. همچنین به گفته یکی از مقامات آمریکا به رویترز، در این برهه، هیچ بحثی در مورد تسلیحات تهاجمی با عربستان جریان ندارد. بااین‌حال، همزمان با اینکه بایدن خود را برای سفری دیپلماتیک و حساس مهیا می‌کند، نشانه‌هایی را درخصوص برنامه‌های احتمالی برای ترمیم روابط تیره‌وتار با عربستان‌سعودی بروز داده است، آن هم در برهه‌ای که او خواستار افزایش عرضه نفت منطقه خاورمیانه و همچنین پیوندهای نزدیک‌تر جهان عرب با رژیم‌صهیونیستی در حوزه مسائل امنیتی است تا از این طریق با ایران مقابله کند.
به گفته برخی مقامات کنگره آمریکا، هرگونه حرکت درخصوص رفع محدودیت‌های عرضه تسلیحات تهاجمی، در واشنگتن بدون شک با مخالفت کنگره همراه خواهد بود؛ خواه دموکرات‌ها و خواه جمهوری‌خواهانی که همواره منتقد صریح عربستان‌سعودی بوده‌اند. بایدن سال گذشته و اندکی پس از روی کار آمدن به‌عنوان رییس‌جمهور آمریکا، در قبال حملات ریاض علیه یمن، موضعی سختگیرانه تر اتخاذ کرد؛ حملاتی که تلفات غیرنظامی سنگینی را برجای گذاشت؛ علاوه بر این، سوابق حقوق بشری عربستان به‌ویژه پس از قتل جمال خاشقچی، روزنامه‌نگار منتقد آل‌سعود در سال۲۰۱۸ به اتخاذ موضعی سفت‌وسخت علیه ریاض دامن زد.
نیاز غرب به نفت سعودی‌ها
عربستان‌سعودی به‌عنوان بزرگ‌ترین خریدار اسلحه آمریکا، زیر بار فشار محدودیت‌های اعمالی ازسوی دولت بایدن کاملا از کوره دررفته و به گفته یکی از منابع، مقامات این کشور در چندین فقره از سفرهای خود به واشنگتن این موضوع را مطرح کرده‌اند. بااین‌حال، به‌دنبال حمله روسیه به اوکراین در ماه مارس، رویکرد بایدن کمی تسهیل شد؛ درواقع این حمله آمریکا و سایر کشورهای غربی را برای خرید نفت، دست به دامن عربستان‌سعودی یعنی بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان کرد تا از این طریق کاهش عرضه نفت ازسوی روسیه جبران شود.
اگرچه نیاز غرب به نفت عربستان باعث شده است تا شاهد موضع نرم‌تری بایدن در مقابل سعودی‌ها باشیم اما با نگاهی به سابقه همکاری‌های کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس و درگیری امارات و عربستان بر سر یمن، به این نتیجه می‌رسیم که اتحادها و همکاری‌های در این منطقه و از سوی برخی کشورهای عربی دوام و کارایی لازم را ندارد و تنها روی کاغذ ارتباط دارد.
ضعف کشورهای عربی در ایجاد ناتوی نظامی
از سوی دیگر، قدرت محدود و غیرقابل اتکای نظامی این کشورها هرگونه اتحادی را نیز ابتر خواهد گذاشت. برای ائتلاف‌های نظامی داشتن قدرت نظامی قابل‌توجه و تکمیل‌کننده عنصری تعیین‌کننده است که کشورهای عربی از این مهم محروم‌اند و تنها با تشکیل ارتش عاریه‌ای و وارداتی، ویترینی از قدرت نظامی را تشکیل داده‌اند که در جنگ یمن عدم کارایی آن به‌خوبی به نمایش گذاشته شد و درنهایت به اختلاف امارات و عربستان منجر شد. همچنین بهره بردن از این قدرت نظامی عاریه‌ای در میدان سوریه نیز به‌خوبی بی‌ارزشی خود را نشان داد و با تمام تلاش‌شان نتوانستند به اهداف خود در این کشور دست یابند. ضمن آنکه کنترل نیروی هوایی و دریایی این کشورها نیز در دست آمریکا، انگلیس و فرانسه است؛ درنتیجه حتی اگر موجودیتی به نام ناتوی عربی شکل گیرد، از توان نظامی بالا و استقلال عمل چندانی برخوردار نیست.
از سوی دیگر، الگوبرداری از ناتو در منطقه خلیج‌فارس و خاورمیانه یک ایده شکست‌خورده است؛ زیرا تصمیم‌گیری در ناتو مبتنی بر یک مدل اجماع‌محور است. این در حالی است که در میان کشورهای عربی، عربستان‌سعودی داعیه‌دار رهبری است و هرگز نقش برابر با سایرین را نخواهد پذیرفت؛ ازاین‌رو همان‌طور که شورای همکاری خلیج‌فارس به‌واسطه سیاست‌های برتری‌طلبانه عربستان به یک نهاد ناکارآمد مبدل شده، تشکیل یک ارتش مشترک نیز محکوم به شکست خواهد بود؛ زیرا همه کشورهای عضو باید از سیاست‌های عربستان تبعیت کنند.
مواضع قاطع ایران در برابر شرارت‌های محور غربی-عبری-عربی
اگرچه حتی در صورت شکل‌گیری ناتوی عربی هم این مکانیزم نمی‌تواند کارایی لازم را داشته باشد و قدرت چندانی را به نمایش بگذارد اما جمهوری اسلامی با رصد فضاهای شکل‌گرفته به‌دنبال جلوگیری و کنترل هرگونه تهدیدی علیه خود است. این موضوع باعث شده است تا مقامات کشورمان در روزها گذشته مواضع محکمی در برابر شرارت‌های محور غربی-عبری-عربی اتخاذ کنند. در این راستا، حجت‌الاسلام سیداسماعیل خطیب، وزیر اطلاعات نیز در روزهای گذشته در همایش رؤسای شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی با اشاره به طرح موسوم به «آبراهام» و عادی‌سازی روابط با رژیم‌صهیونیستی و سفر اخیر بایدن به منطقه گفت: این اقدامات صرفا یک سخنرانی و توافق نیست، بلکه به معنای تلاش برای بازگشت رسمی آمریکا با محوریت رژیم‌صهیونیستی به منطقه است.
علاوه بر این سردار جوانی، معاون سیاسی نمایندگی سپاه پاسداران نیز به این موضع واکنش نشان داد و گفت: ائتلاف‌های قبلی آمریکا، عربستان‌سعودی و رژیم‌صهیونیستی نشان می‌دهد که ائتلاف جدید برای تشکیل ناتوی عربی، ائتلافی فاقد کارایی در برابر جبهه مقاومت و ایران است.
معاون سیاسی نمایندگی سپاه پاسداران درباره آینده ناتوی عربی در صورت شکل‌گیری آن، اظهار داشت: درباره اهداف و پیامد‌های سفر «جو بایدن» به سرزمین‌های اشغالی و سپس عربستان‌سعودی در رسانه‌ها و همچنین محافل سیاسی گمانه‌زنی‌های مطرح می‌شود که از آن جمله می‌توان به نزدیک شدن دولت دموکرات آمریکا به سعودی‌ها به‌منظور ترغیب آن‌ها به افزایش صادرات نفت آن هم به دلیل بحران انرژی که امروز در غرب به وجود آمده و نیز تلاش برای سرعت بخشیدن به پروژه عادی‌سازی روابط دولت‌های عربی با رژیم‌صهیونیستی و خصوصا برقراری رابطه دولت سعودی با صهیونیست‌ها، اشاره کرد.
وی افزود: البته از یک هدف دیگر نیز صحبت می‌شود و آن احتمال تشکیل ناتوی عربی برای مقابله با جبهه مقاومت و جمهوری اسلامی ایران است؛ لذا در خصوص احتمال تشکیل ناتوی عربی، سناریو‌های مختلفی مطرح می‌شود؛ اما فارغ از اینکه کدام‌یک از این سناریو‌ها جامه عمل به خود بپوشاند، واقعیت‌هایی در این‌خصوص وجود دارد که می‌توان براساس این واقعیت‌ها، آینده چنین ائتلافی را پیش‌بینی کرد. سردار جوانی سپس عنوان کرد: به‌راحتی می‌توان از هم‌اکنون آینده ائتلاف احتمالی عربی و ناتوی عربی را هم پیش‌بینی کرد؛ به این‌صورت که با لحاظ کردن ائتلاف‌های قبلی سه دولت مورداشاره، ائتلاف جدید، ائتلافی سست‌بنیان و فاقد کارایی در برابر جبهه مقاومت و جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.
سردار سنایی‌راد: پاسخ هر نوع تهدیدی را خواهیم داد
سردار سنایی‌راد، معاون سیاسی دفتر عقیدتی-سیاسی فرماندهی معظم کل قوا نیز روز گذشته درباره ایجاد شبکه یکپارچه پدافندی در منطقه ازسوی آمریکا با مشارکت رژیم صهیونیستی گفت: ما در منطقه هیچ سوژه ناامنی یا زمینه ناامنی نداریم که توجیهی برای چنین طرح ( یا پدافندی) باشد؛ زیرا آمریکایی‌ها به‌دنبال فرار از منطقه هستند، برای دادن آرامش به صهیونیست‌ها تلاش‌هایی را انجام می‌دهند.
سردار سنایی‌راد گفت: بنابراین از قبل، نسبت‌به این مساله موضع آشکار جمهوری اسلامی ایران مشخص بوده و اعلام کرده است که هیچ‌گونه ناامنی را که در هر پوششی ولو به‌عنوان یک مجموعه پدافندی شکل بگیرد، نمی‌پذیرد.
وی در پاسخ به این سوال که راهکار ایران برای مقابله با این تهدیدها چیست، گفت: واقعیت آن است که دست جمهوری اسلامی بسته نیست. همان‌طور که از قبل اعلام کردیم، پاسخ هر نوع تهدیدی را با همان نوع تهدید و هر سطح از تهدید را با همان سطح از تهدید خواهیم داد. به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی ایران با توجه به مقدورات و امکانات و اراده‌ای که دارد، هیچ محدودیتی در پاسخگویی نخواهد داشت. حالا باید دید آیا سابقه همکاری‌ها در شورای همکاری خلیج‌فارس و عرصه‌های دیگر، آینده روشنی از همکاری‌های جدید در منطقه به دست نمی‌دهد و با توجه به موضع‌گیری‌های قاطع تهران، ایده صهیونیست‌ها برای به چالش کشیدن منطقه تا چه میزان کارساز است.
نظر
ارسال نظر برای این مطلب