محمدصالح قربانی

با آغاز حملات وحشیانه رژیم صهیونیستی به نوار غزه، فلسطینیان چشم یاری به سوی کشورهای مختلف عربی داشتند. یمن از اولین کشورهای عربی بود که به حمایت نظامی از غزه پرداخت و نیروهای مسلح یمن، کشتی هایی که مقصد آنان اسرائیل بود را هدف قرار دادند.

این شرایط باعث شد که اسرائیل در تنگنا قرار گرفته و صادرات و واردات آن از مسیر دریای سرخ متوقف شود. اسرائیل در جستجوی راه های جایگزین، در توافق با امارات متحده عربی، عربستان سعودی و اردن، شروع به استفاده از مسیر زمینی جایگزین کرده است.

در پی حملات نظامی آمریکا و بریتانیا به یمن در پاسخ به هدف قرار دادن کشتی های تجاری عازم اسرائیل توسط یمنی ها، تنش ها در دریای سرخ به سرعت در حال افزایش است. از ماه نوامبر، حملات یمنی ها عمدتاً تنگه باب المندب را هدف قرار داده است تا بر اسرائیل فشار بیاورد که جنگ ویرانگر خود در غزه را متوقف کند.

با تشدید خصومت‌ها، خطرات برای همه محموله‌های ترانزیتی که از طریق گذرگاه حیاتی باب المندب جابجا می شوند، افزایش می یابد؛ در حالی که ۱۲ درصد از تجارت جهانی که سالانه حدود یک تریلیون دلار برآورد می شود از این آبراهه عبور می‌کند.

محموله‌های جهانی مجبور به تغییر مسیر در اطراف دماغه امید نیک آفریقای جنوبی، که منجر به تاخیرهای تجاری و افزایش هزینه‌های حمل و نقل شده است. تخمین زده می شود که انحراف طولانی تر در اطراف آفریقا برای کشتی ها یک میلیون دلار سوخت اضافی در هر سفر هزینه دارد.

به ناچار نرخ بیمه بار برای سفرهای دریایی از طریق دریای سرخ به شدت افزایش یافته است، از میانگین 0.6 درصد به 2 درصد ارزش بار. بیمه‌گران همچنین حق بیمه خطر جنگ را اضافه کرده‌اند که هزینه‌های استفاده از مسیر کانال سوئز را افزایش می‌دهد.

نرخ حمل و نقل از شمال آسیا به سواحل شرقی ایالات متحده با 137 درصد افزایش به 5100 دلار برای یک کانتینر 40 فوتی و به ساحل غربی آمریکا با 131 درصد افزایش به 3700 دلار آمریکا رسیده است. چین همچنین با چالش‌های ناشی از اختلالات دریای سرخ مواجه است، به طوری که هزینه‌های حمل و نقل به اروپا دو برابر شده و به حدود 7000 دلار آمریکا از 3000 دلار آمریکا در دسامبر 2023 رسیده است که تهدیدی قابل توجه برای اقتصاد صادرات محور این کشور است. [1]

در این بین، رژیم صهیونیستی بیشترین خسارت را دیده است به طوری که تجارت آن از طریق دریای سرخ کاملا متوقف شده است. این باعث شده است که شرکت های کشتیرانی دیوانه وار به دنبال مسیرهای جایگزین باشند.

یکی از این مسیرها دالان زمینی دبی-حیفا است که به تازگی تأسیس شده است. یک مسیر زمینی که بندر جبل علی دبی در امارات متحده عربی را از طریق جاده هایی که از عربستان سعودی و اردن می گذرد به بندر حیفا اسرائیل متصل می کند.

این خط زمینی به سرعت برای اسرائیل اهمیت حیاتی پیدا کرده است، به ویژه با توجه به واردات و صادرات کالاهای فاسد شدنی مانند محصولات غذایی تازه و همچنین مواد خام و اقلامی که نیاز به تحویل سریع به مشتریان دارند.

بر اساس گزارشی که اخیراً توسط پایگاه خبری اسرائیل Walla منتشر شده است، عملیات رانندگی کامیون از بندر دبی به حیفا از طریق دو شرکت کشتیرانی Trucknet اسرائیل و PureTrans امارات انجام می شود.

در طول مرحله آزمایشی مسیر حمل و نقل جدید در ماه دسامبر، ده کامیون سفر خود را از بندر دبی به حیفا تکمیل کردند.

هر دو شرکت ادعا کردند که مسیر جدید به کاهش بیش از 80 درصدی هزینه‌های حمل‌ونقل در مقایسه با هزینه‌های حمل‌ونقل دریایی کنونی کمک می‌کند، زیرا کشتی‌های تجاری مسیر طولانی‌تری را در اطراف آفریقا انتخاب می‌کنند تا از خطر حملات یمنی ها جلوگیری کنند. [2]

استفاده از کریدور زمینی دبی-حیفا به عنوان جایگزینی برای دریای سرخ در درجه اول به نفع امارات متحده عربی بوده است.

کشورهای دیگر حوزه خلیج‌فارس نیز که در طرح کریدور زمینی شرکت می‌کنند ممکن است برخی از مزایای اقتصادی را به‌دست آورند ولی بدون شک بزرگترین ذینفع از این پروژه اسرائیل خواهد بود.

به گفته حنان فریدمن، مدیر اجرایی شرکت تراکنت، این شرکت در حال ارسال کالاهایی از جمله مواد غذایی، پلاستیک، مواد شیمیایی و کالاهای برقی از بنادر امارات متحده عربی و بحرین، از طریق عربستان سعودی و اردن، به سرزمین‌های اشغالی و سپس به اروپا است.

شرکت‌ها مجبور شده‌اند به دنبال جایگزین‌های بلندپروازانه باشند. مسیر تراک نت قبلاً در مقیاس تجاری به دلیل تیرگی روابط بین اسرائیل و کشورهای عربی انجام نشده بود. شرکت تراکنت محموله‌های هند، تایلند، کره جنوبی و چین را در هفته‌های اخیر با کامیون به طرف اسرائیل ارسال کرده است. کالاهایی نیز به مقصد آسیا در جهت مخالف حرکت کرده اند. [3]

با وجود آرزوهای اسرائیل و اجرای آزمایشی تبادل کالا از این مسیر زمینی، بعید است که این کریدور از دیگر شبکه های تجاری پیشی بگیرد. کانال سوئز همچنان کریدور عملی و اقتصادی جهان برای حمل و نقل میلیون‌ها بشکه نفت و هزاران تن گاز و سایر کالاها است، کریدوری دریایی که تجارت در آن با حجم بسیار بیشتری نسبت به مسیرهای زمینی صورت می گیرد. بنابراین نیاز به دریای سرخ کماکان جدی خواهد بود.


[1] https://www.india-briefing.com/news/red-sea-crisis-global-trade-alternative-land-corridor-uae-jeddah-israel-31090.html/#:~:text=The%20land%20corridor%20project%20is,under%20attack%20or%20in%20peacetime.

[2] https://www.newarab.com/analysis/will-uae-israel-land-corridor-replace-red-sea-routes

[3] https://www.bloomberg.com/news/articles/2024-02-02/land-routes-via-uae-saudi-arabia-tested-to-bypass-houthi-menaced-red-sea?srnd=politics-vp